جامعه
میرمحسن ساجد- رشد اقتصادی یک از شاخص های مهم در بررسی تحولات اقتصادی کشورهاست زیرا نشان می دهد که فعالیت های اقتصادی در آن کشور تا چه میزان به تولید، ایجاد ارزش افزوده و ایجاد ثروت کمک کرده است؛ از این رو انتشار گزارش های فصلی از رشد اقتصادی یکی از ابزارهایی است که به سیاستگذاران کمک کند بدانند در میانه راه چه عواملی در مسیر رشد اقتصادی دست اندازی می کند. بر اساس ارزیابی هایی که مرکز آمار ایران از رشد اقتصادی تابستان امسال داشت، این شاخص اقتصادی با احتساب نفت به ۳.۴ درصد و بدون نفت به ۲.۳ درصد رسیده بود اما آخرین نتایج حساب‌های ملی فصلی مرکز آمار ایران، محصول ناخالص داخلی (GDP) به قیمت ثابت سال ۱۴۰۰، نشان از رشد ۳.۱ درصدی محصول ناخالص داخلی با نفت (به قیمت پایه) و ۲.۲ درصدی محصول ناخالص داخلی بدون نفت (به قیمت پایه) در ۹ ماهه سال ۱۴۰۳ دارد. این امر نشان می دهد که رشد اقتصادی اندکی عقبگرد داشته است یعنی با نفت سه دهم درصد و بدون نفت یک دهم درصد از شاخص های فصل تابستان عقب نشینی کرده است. برای یافتن متهم ردیف اول این کاهش رشد بهتر است نگاه مجددی به فضای اقتصادی کشور در ماه‌های گذشته داشته باشیم؛ به وضوح، ناترازی انرژی به‌ویژه گاز و برق مهمترین بیماری مبتلا به اقتصاد ایران در ماه‌های گذشته بوده و خاموشی های مکرر به‌ویژه در واحدهای تولیدی و صنعتی سبب شده تا ظرفیت تولیدی بسیاری از واحدهای موثر در اقتصاد ایران به‌خصوص صنعت خالی بماند. ناترازی انرژی صدها دلیل دارد که می‌دانید. این مشکل، پیش و بیش از هر چیز، ریشه در انتخاب‌ها و سیاست‌های ما در دهه‌های گذشته دارد. ناترازی در تولید و مصرف، فرسودگی زیرساخت‌ها، قیمت‌گذاری نامناسب و کمبود سرمایه‌گذاری تنها بخشی از این دلایل‌اند. وابستگی بیش از حد به منابع فسیلی، تلفات بالای انرژی در شبکه‌های توزیع و مصرف بی‌رویه ناشی از سیاست‌های یارانه‌ای، تصویر این بحران را کامل می‌کنند. اینها اما تنها در اعداد و آمار خلاصه نمی‌شوند. اینها تصمیماتی هستند که زندگی امروز ما را سخت‌تر کرده و آینده فرزندان ما را به خطر انداخته‌اند. از میان همه این عوامل، یکی از مهمترین‌ها، کمبود سرمایه‌گذاری در دو دهه گذشته در نفت و گاز است. ما پول‌هایی داشتیم که می‌توانست آینده‌ای روشن بسازد، اما به جای سرمایه‌گذاری، آن را خرج امور جاری کردیم. چطور در نفت و گاز سرمایه‌گذاری نکردیم؟ ما که نفت را با هزینه‌ای حدود ۱۰ تا ۱۳ دلار تولید می‌کردیم و می‌توانستیم آن را به قیمت ۸۰ دلار بفروشیم، چه کار مهمتری داشتیم؟ کدام سرمایه‌گذاری سودآورتر از توسعه زیرساخت‌های انرژی بود؟ اما درآمدهای خود را خرج روزمرگی کردیم؛ همان‌طور که منابع صندوق‌های بازنشستگی را که باید برای آینده نسل‌های امروز سرمایه‌گذاری شود، مصرف کرده و می‌کنیم. بخش انرژی که از آن به عنوان پیشران توسعه اقتصادی ایران نام برده می شود، با شرایطی که در تولید و مصرف به آن دچار است، دچار لنگی است و به طور طبیعی در بهترین شرایط در نقش حفظ وضع موجود ( آنهم موقت )می تواند موثر باشد و با وضعیت فعلی نمی تواند نقش پیشرانی و لوکوموتیو حرکت توسعه ای ایران را بر دوش بگیرد. در بروز این شرایط، طبیعتا دو دسته عوامل بلندمدت وکلان و عوامل کوتاهمدت و خرد تاثیرگذار بوده است. عوامل خرد و کوتاهمدت به ترک فعل وعدم مدیریت وسیاستگذاری مناسب در نیمه نخست امسال در بخش های پالایشی و نیرویی باید اشاره کرد. در نیمه نخست سال 1403 با توجه به شرایط سیاسی کشور و روند انتقال قدرت از دولت سیزدهم به دولت چهاردهم ، نوعی بی تدبیری در آماده سازی ، ذخیره سازی و بهینه سازی در ساختار تولید برق و پالایش کشور صورت گرفت به گونه ای که در شهریورماه ، دولت چهاردهم با کمترین میزان ذخیره سوخت مایع اعم از گازوئیل و بنزین و همچنین ذخیره سوخت مایع در نیروگاه ها ، شروع به کار کرد. در واقع شرایطی که این روزها کشور به لحاظ قطع برق خانگی و مهمتر واحدهای تولیدی و صنعتی و همچنین آلودگی هوا به آن دچار است ناشی از بی مسئولیتی و بی تدبیری در سطح وزارتخانه های نفت و نیرو در دولت گذشته است.