چالش های محیط زیستی ما

 فریبا دیواندره ای- معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: با توجه به اینکه کشور متاثر از پدیده تغییر اقلیم است باید تاب‌آوری و سازگاری در برابر این پدیده را بالا ببریم که در این زمینه همکاری بین دستگاهی از اهمیت زیادی برخوردار است و باید با جدیت مدنظر قرار گیرد.
محیط زیست عبارت ترکیبی از دانش‌های متفاوت در علم است که شامل مجموعه‌ای از عوامل زیستی و محیطی در قالب محیط زیست و غیر زیستی (فیزیکی، شیمیایی) است که بر زندگی یک فرد یا گونه تأثیر می‌گذارد و از آن تأثیر می‌پذیرد. امروزه این تعریف غالباً به انسان و فعالیت‌های او مرتبط می‌شود و می‌توان محیط زیست را مجموعه‌ای از عوامل طبیعی کرهٔ زمین، همچون هوا، آب، اتمسفر، صخره، گیاهان و غیره، که پیرامون انسان هستند، خلاصه کرد.
تفاوت محیط زیست با طبیعت در این است که تعریف طبیعت شامل مجموعه عوامل طبیعی، زیستی و غیرزیستی می‌شود که منحصراً در نظر گرفته می‌شوند، در حالی که عبارت محیط زیست با توجه به برهم‌کنش‌های میان انسان و طبیعت و از دیدگاه بشر توصیف می‌شود.
ایران، سرزمینی با تاریخ و فرهنگ غنی، سال‌های اخیر با چالش های زیست‌محیطی متعدد و جدی روبرو بوده است. این مشکلات که ریشه در عوامل مختلفی دارند، نه تنها کیفیت زندگی روزمره و حتی سلامت مردم را تحت تأثیر قرار داده، بلکه تهدیدی برای تنوع زیستی و منابع طبیعی کشور به شمار می‌رود. اهمیت مشکلات و چالش های محیط زیستی ایران سبب شده که مردم نیز در شبکه‌های اجتماعی ایکس (توییتر)، اینستاگرام و تلگرام فراوان به آن بپردازند.مهم‌ترینِ این مشکلات شامل آلودگی هوا، بحران‌های گوناگون آب، گرمایش زمین و تغییرات مخرب اقلیمی، از بین رفتن جنگل‌ها، بیابان‌زایی و تخریب زیستگاه‌های طبیعی، تهدید حیات وحش و قطع درختان در شهرهاست.سیل، بحران آب و فرونشت زمین و تغییرات اقلیمی متأثر از گزمایش زمین هم به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارند.
یکی از اصلی ترین تهدیدات برای محیط زیست ایران آلودگی ناشی از صنایع است. عدم استفاده از فناوری های پاک و استفاده از فناوری های قدیمی و غیرپایدار برای تولید، باعث انتشار آلاینده ها و مواد شیمیایی خطرناک می شود و از آن­جایی که در برخی صنایع کنترل و نظارت بر آلاینده ها و مواد شیمیایی به درستی انجام نمی شود، این موارد می تواند منجر به نشت و نامطلوب شدن مواد آلاینده و ورود آن ها به خاک، آب و هوا و منابع آبی شود. برخی صنایع بزرگ نیز به علت عدم دسترسی به سیستم های صحیح دفن و بازیافت پسماند ها و نیز عدم رعایت استاندارد های بهداشتی و زیستم حیطی پسماند های­شان وارد محیط زیست شده و باعث الودگی بیشتر خاک و آب می شوند.
اگر این روند همینطور ادامه پیدا کند و صنایع بدون رعایت مسائل محیط زیستی، بهره­برداری غیرپایدار از این منابع را ادامه دهند، منجر به کاهش منابع طبیعی و بروز مشکلات مربوط به کمبود آب، نابودی منابع جنگلی، کاهش باروری خاک و تخریب بیوتاپ های مهم می شود. میزان گاز های گلخا نه­ای، ذرات معلق و مواد شیمیایی مضر در هوا نیز بیشتر شده و منجر به افزایش بیماری های تنفسی، تغییرات اقلیمی و کاهش کیفیت هوا می شود.
دیگر تهدید مهم برای محیط زیست ایران دفن غیر اصولی فاضلاب و پسماند است، مشکلات ناشی از دفن غیر اصولی فاضلاب در ایران به عنوان یک چالش زیست محیطی جدی، تاثیرات وسیعی بر روی محیط زیست و جامعه داشته است که آلودگی منابع آبی مهم ترین آن است. آب های زیرزمینی و سطحی که به عنوان منابع آبی استفاده می شوند، توسط نفوذ فاضلاب آلوده می شوند. آلودگی آب باعث اختلال در توازن زیستی رودخانه ها، دریاچه ها و آب های زیرزمینی می شود و تاثیرات منفی بر روی منابع آبی و محیط زیست ایران وارد کرده و باعث از بین رفتن حیات آبزیان، گیاهان و سایر موجودات زنده در محیط­ های آبی می شود. این مساله باعث کاهش بیوتا و اختلال در زنجیره غذایی محیط های آبی نیز می شود و تاثیرات جدی بر روی اکوسیستم ها و تعادل زیستی دارد. این را نیز باید در نظر گرفت که آلودگی ناشی از دفن غیر اصولی فاضلاب می تواند به انتقال بیماری ها و اختلالات سلامتی انسان ها منجر شود و بیماری هایی مانند اسهال، کولیت، تیفوئید و هپاتیت را ایجاد کند.