بحث‌های داغ درباره پرونده هسته ای ایران

  مازیار فکورزاد- ایران پس از امضای برجام در سال ۱۳۹۴، به‌عنوان کشوری مسئولیت‌پذیر، به‌طور کامل به تعهدات خود عمل کرد؛ موضوعی که در ۱۶ گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأیید شد. اما با خروج یکجانبه آمریکا از برجام در سال ۱۳۹۷ و بازگرداندن تحریم‌ها، ایران پس از یک سال صبر و فرصت دادن به اروپا برای جبران آثار این اقدام، اجرای تدریجی برخی از تعهدات هسته‌ای خود را متوقف کرد.
دولت سابق آمریکا با وجود محکوم کردن اقدام یکجانبه ترامپ، همان سیاست فشار حداکثری را ادامه داد و مذاکرات احیای برجام که در هشت دور در وین برگزار شد، به دلیل تعلل و زیاده‌خواهی آمریکا بی‌نتیجه مانده است.
جمهوری اسلامی ایران که همواره در عرصه دیپلماسی از هر فرصتی برای تبیین مواضع و پیگیری مطالبات خود بهره می‌گیرد، گفت‌وگوهایی را با سه کشور اروپایی (انگلیس، فرانسه و آلمان) و اتحادیه اروپا برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای آغاز کرده است. تاکنون چهار دور از این گفت‌وگوها برگزار شده و طرف‌ها در تلاش‌اند تا زمینه کاهش تنش‌ها و ادامه روند دیپلماسی را فراهم کنند. ایران همواره بر آمادگی خود برای دستیابی به توافقی پایدار و تضمین‌شده که رفع تحریم‌ها را به‌طور کامل تضمین کند، تأکید کرده است. جمهوری اسلامی ایران همچنین همکاری‌های خود را با آژانس در چارچوب موافقتنامه جامع پادمان ادامه داده و تاکید دارد که مسائل پادمانی نیز با رویکرد حرفه‌ای و بدون جانبداری آژانس قابل حل است.
هفته پیش بود که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران از ماه دسامبر به‌طور قابل‌توجهی افزایش یافته و پیشرفت کمی در مذاکرات هسته‌ای ایران حاصل شده است.
این نهاد در دو گزارش همچنین گفت که هیچ توجیهی برای افزایش پنجاه درصدی اورانیوم غنی‌شده با خلوص نزدیک به سطح تسلیحاتی وجود ندارد و هشدار داد که فرصت دیپلماسی برای اعمال محدودیت‌های جدید بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران در حال از دست رفتن است.
ایران همواره تاکید داشته است که برنامه هسته‌ای‌ این کشور صلح‌آمیز است.
در این گزارش آمده است: «ایران بیان می‌کند که تمام مواد، فعالیت‌ها و مکان‌های هسته‌ای مورد نیاز بر اساس موافقتنامه پادمانی خود را اعلام کرده است. این با ارزیابی‌های آژانس درباره فعالیت‌های غیرقابل توضیح مرتبط هسته‌ای که در هر چهار مکان اعلام‌نشده در ایران که در بالا به آنها اشاره شد، ناسازگار است.»
بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، میزان ذخایر اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد ایران که به «درجه تسلیحاتی ۹۰ درصد» نزدیک است، در ماه‌های اخیر افزایش یافته است.این موضوع از نگرانی‌های عمده کشورهای غربی درباره برنامه هسته‌ای ایران بوده است.رئیس جمهور فرانسه پیشتر گفته بود برنامه هسته‌ای ایران تسریع شده است و «به نقطه‌ای غیرقابل بازگشت» نزدیک می‌شود.بر اساس گزارش اخیر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران تا ۸ فوریه ( ۲۰ بهمن‌ماه) با افزایش ۹۲/۵ کیلوگرمی به ۲۷۴‌/۸ کیلوگرم اورانیوم غنی شده تا خلوص ۶۰ درصد ذخیره کرده بود. جهش ۵۰ درصدی ذخایر اورانیوم با غلظت بالای ایران طی سه ماه گذشته در حالی است که در سه‌ماهه قبل از آن، این رشد تنها ۱۱ درصد بود.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنین در گزارش سه ماهه خود که برای اعضای شورای حکام تهیه شده، گفته است «افزایش قابل توجه تولید و انباشت اورانیوم با غنای بالا توسط ایران، تنها کشور غیرهسته‌ای که چنین مواد هسته‌ای تولید می‌کند، یک نگرانی جدی است».ایران همواره مصرانه گفته است که برنامه هسته‌ایش اهداف صلح‌آمیز دارد و اورانیوم غنی‌شده برای برنامه انرژی هسته‌ای است.
این در حالیست که دولت دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا می‌گوید قصد دارد ایران را بر سر برنامه هسته‌ای‌اش تحت فشار قرار دهد.آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرده است که فرصت دیپلماسی برای اعمال محدودیت‌های جدید بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران رو به سپری شدن است.توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی - موسوم به برجام - حدود ۶ سال پیش با خروج آمریکا از این توافق در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ عملا از بین رفت.
بعد از به قدرت رسیدن جو بایدن، هر دو طرف به مذاکرات جدید با هدف اصلاح و احیای این توافق ابراز تمایل کردند، اما در نهایت گفتگویی جدی میان تهران و واشنگتن روی نداد.
آغاز نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با حضور نمایندگان ۳۵ کشور عضو این شورا در وین آغاز به‌کار کرد.
در این نشست که تا روز جمعه ادامه دارد، موضوعات مختلفی از جمله ایمنی هسته‌ای، اجرای توافقنامه‌های پادمان و فعالیت‌های علمی و پژوهشی آژانس در دستور کار قرار دارد. بررسی گزارش مدیرکل آژانس درباره نظارت و راستی‌آزمایی فعالیت‌های هسته‌ای ایران در چارچوب توافقنامه جامع پادمان و برجام از دیگر موضوعات در دستورکار شورا عنوان شده است.
شورای حکام در نشست قبلی خود، قطعنامه‌ای را که از سوی سه کشور اروپایی عضو برجام (انگلیس، فرانسه و آلمان) و آمریکا پیشنهاد شده بود، درباره برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران تصویب کرد. این قطعنامه بدون اشاره به همکاری‌های ایران با آژانس، از تهران خواسته بود تا برای حل و فصل مسائل ادعایی پادمانی، «اقدامات ضروری و فوری» انجام دهد.
این سند که با ۱۹ رأی موافق، ۱۲ رأی ممتنع و ۳ رأی مخالف به تصویب رسید، شامل ادعاهایی درباره ذرات اورانیوم با منشأ انسانی در دو مکان اعلام نشده در ایران است و با چشم‌پوشی از همکاری‌های گسترده تهران و آژانس، خواستار ارائه توضیح درباره این زمینه شده است. در این قطعنامه، همچنین بر ضرورت ارائه اطلاعات و اسناد مورد نیاز آژانس و دسترسی به مکان‌ها و مواد مشخص‌شده توسط بازرسان تأکید شده است.
این در حالی است که بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکنون بارها از تأسیسات هسته‌ای ایران بازدید کرده و مدرکی دال بر انحراف برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران به سمت مقاصد نظامی نیافته‌اند. ایران نیز تأکید کرده است که همکاری‌های خود را در چارچوب موافقتنامه جامع پادمان ادامه داده و معتقد است مسائل باقی‌مانده با رویکردی فنی و غیرسیاسی قابل حل هستند.
در واکنش به این قطعنامه، ایران اقداماتی را در راستای توسعه صنعت هسته‌ای خود انجام داد که توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی راستی‌آزمایی و تائید شد. وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی ایران با صدور بیانیه‌ای مشترک، این قطعنامه را «غیرسازنده و سیاسی» توصیف و اعلام کردند که رئیس سازمان انرژی اتمی دستور راه‌اندازی مجموعه‌ معتنابهی از سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته از انواع مختلف را صادر کرده است.
میخائیل اولیانوف سفیر و نماینده دائم روسیه نزد سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین پیشتر با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که در نشست این دور می‌توان انتظار بحث‌های داغی را درباره پرونده هسته ای ایران داشت.
بر اساس برنامه اعلام‌شده، رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در آغاز اجلاس، گزارشی را درباره فعالیت‌های اخیر این سازمان ارائه خواهد کرد. طبق رویه معمول، پس از سخنرانی مدیرکل، وی در جمع خبرنگاران حضور خواهد یافت و به سؤالات رسانه‌ها پاسخ خواهد داد.
ارزیابی طرف اروپایی از مذاکرات با ایران در ژنو
چهارمین دور گفت‌و‌گو‌های دیپلماتیک ایران و سه کشور اروپایی عضو برجام این بار در حاشیه نشست‌های بین‌المللی ژنو برگزار شد. در این دیدار، دو طرف درباره موضوعات مختلف، از جمله مسئله هسته‌ای ایران که تحت فشار‌های سیاسی و تبلیغاتی به یک بحران غیرضروری تبدیل شده، رایزنی کردند.
وزارت امور خارجه آلمان با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) اعلام کرد که مدیران سیاسی بریتانیا، فرانسه و آلمان در ژنو با هیأت ایرانی دیدار و درباره موضوعات مورد علاقه مشترک گفت‌و‌گو کردند. در این بیانیه آمده است: «ما بر مواضع اصولی خود و تعهدمان به یافتن راه‌حلی دیپلماتیک تأکید کردیم و توافق شد که گفت‌و‌گو‌ها ادامه یابد.»
این گفت‌و‌گو‌ها در ادامه جلساتی است که مهرماه گذشته در حاشیه مجمع عمومی ملل متحد در نیویورک برگزار شد و دو طرف توافق کردند که برای ادامه رایزنی‌ها در ژنو ملاقات کنند. تاکنون، با احتساب این دور از مذاکرات، سه نشست برگزار شده و دو طرف بر ادامه مسیر دیپلماسی برای کاهش تنش‌ها اتفاق نظر دارند.
کاظم غریب‌آبادی معاون حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه، در شبکه ایکس نوشت: «در حاشیه سفر وزیر امور خارجه به ژنو برای شرکت در نشست عالی‌رتبه کنفرانس خلع سلاح و شورای حقوق بشر، دور جدیدی از گفت‌و‌گو‌های سازنده با مدیران سیاسی سه کشور اروپایی داشتم.»
وی گفت که در این دیدار، طرفین درباره مسائل هسته‌ای و رفع تحریم‌ها تبادل نظر و بر تعهد خود به یافتن یک راه‌حل دیپلماتیک تأکید کردند. او افزود که در نهایت توافق شد گفت‌و‌گو‌ها ادامه یابد.
یکی از محور‌های اصلی این مذاکرات، رسیدن به چارچوبی مشخص برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای عنوان شده است. به گفته اسماعیل بقایی سخنگوی وزارت امور خارجه، شکل و نحوه برگزاری مذاکرات هسته‌ای در دست بررسی است.
آخرین دور مذاکرات هسته‌ای در وین به دلیل تعلل و رفتار‌های متناقض طرف‌های غربی به نتیجه نهایی نرسید. در سپتامبر ۲۰۲۲، مذاکرات ایران و اعضای برجام در آستانه جمع‌بندی و بازگشت همه طرف‌ها به توافق بود، اما دولت آمریکا و شرکای اروپایی‌اش با یک محاسبه اشتباه و امید بستن به ناآرامی‌های داخلی ایران، فرصت را از دست دادند. این رویکرد نشان داد که آنها اراده واقعی برای بازگشت به برجام و عمل به تعهداتشان را ندارند.
مقام‌های ایرانی تأکید دارند که این بدعهدی غرب باعث افزایش بی‌اعتمادی شده و تهران نمی‌تواند تنها طرفی باشد که هزینه عدم اجرای تعهدات را بپردازد. با این حال طرف‌های اروپایی در ادامه فضاسازی‌های رسانه‌ای، ایران را به از دست دادن فرصت احیای برجام متهم می‌کنند.
سخنگوی ارشد نخست‌وزیر انگلیس در امور خارجی پیش‌تر به خبرنگار ایرنا در لندن گفته بود: «ایران در دو نوبت، توافقی را که می‌توانست این کشور را به تعهدات برجامی بازگرداند و آمریکا را مجدداً به میز مذاکره بیاورد، نپذیرفت. بنابراین، در حال حاضر چشم‌انداز روشنی برای آغاز مذاکرات جدید وجود ندارد.»
وی همچنین با تکرار ادعا‌های سیاسی درباره برنامه هسته‌ای ایران، مدعی شد: «تشدید برنامه هسته‌ای ایران تهدیدی برای صلح و امنیت بین‌المللی است و ما بار‌ها تأکید کرده‌ایم که ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد.»
آینده دیپلماسی هسته‌ای
برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران از ابتدا تحت تأثیر فشار‌های آمریکا و رژیم صهیونیستی، به یک بحران غیرضروری تبدیل شد. کشور‌های غربی حتی پیش از امضای برجام، با امنیتی‌سازی این موضوع و طرح آن ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد، در تلاش بودند تا از ابزار تحریم و حتی اقدام نظامی علیه ایران استفاده کنند.
برجام به‌عنوان یک ابتکار موفق چندجانبه، توانست این بحران ساختگی را مدیریت کند، اما این توافق به‌دلیل رویکرد‌های نسنجیده غرب و اقدامات یکجانبه آمریکا، با چالش‌های جدی مواجه شد.
اینک غرب تلاش می‌کند تا بدعهدی و بی‌عملی خود را از طریق مقصر نمایی گام‌های جبرانی ایران در برجام توجیه کند و با اصرار بر رویکرد‌های نسنجیده، تأکید دارد که در صورت نیاز مکانیسم ماشه را فعال خواهند کرد.
این در حالی است که روسیه به‌عنوان یکی از کشور‌های عضو برجام معتقد است که کشور‌های اروپایی به دلیل بی‌توجهی به الزامات قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره برجام، صلاحیت استناد به این سازوکار را ندارند.
«ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در اظهاراتی شایان توجه تأکید کرده است که مکانیسم ماشه برای شرایطی طراحی نشده که واشنگتن ناقض توافق باشد و بحران کنونی را ایجاد کند و تا زمانی که وضعیت اقدامات غیرقانونی آمریکا حل‌وفصل نشود، استناد به این سازوکار فاقد وجاهت است. از این منظر، اگر طرف‌های غربی به‌جای سیاسی‌کاری، مسیر تعامل و تنش‌زدایی را در پیش بگیرند و در نشست آتی شورای حکام که هفته آینده برگزار می‌شود، از تصمیمات شتاب‌زده پرهیز کنند، می‌توان به پیشرفت دیپلماسی و دستیابی به یک توافق پایدار امیدوار بود.
بحران مشروعیت در مکانیسم ماشه؛ آیا اروپا حق اقدام دارد؟
درحالی که تروئیکای اروپایی به‌عنوان طرف‌های بدعهد در برجام، تهدیدهایی را درباره فعال‌سازی مکانیسم ماشه (اسنپ‌بک) مطرح کرده‌اند، روسیه تصریح کرده است که این سازوکار تنها در صورتی معتبر است که ایران نخستین ناقض برجام باشد؛ مساله‌ای که مشروعیت هرگونه اقدام نسنجیده اروپایی‌ها در این زمینه را زیر سؤال می برد.
«ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در اظهاراتی شایان توجه تأکید کرده است که مکانیسم ماشه برای شرایطی طراحی نشده که واشنگتن ناقض توافق باشد و بحران کنونی را ایجاد کند و تا زمانی که وضعیت اقدامات غیرقانونی آمریکا حل‌وفصل نشود، استناد به این سازوکار فاقد وجاهت است.
سخنگوی وزارت خارجه روسیه بیان داشت: «تخلفات واشنگتن در برجام به یک تغییر اساسی منجر شد که بر شیوه استفاده از مکانیسم ماشه تأثیر گذاشته است. بنابراین استفاده از این سازوکار بدون حل و فصل وضعیت مربوط به اقدامات غیرقانونی آمریکا پذیرفته نیست.»
ایالات متحده در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ (۸ می ۲۰۱۸) به‌صورت یکجانبه از برجام خارج شد و تحریم‌هایی را که طبق این توافق لغو شده بود، مجدداً اعمال کرد. ایران در واکنش به این اقدام، مکانیسم حل اختلاف را در چارچوب کمیسیون مشترک برجام فعال کرد و کشورهای اروپایی متعهد شدند تا خسارات ناشی از خروج آمریکا را جبران کنند. اما این تعهدات هیچ‌گاه اجرایی نشد و فشارهای یکجانبه واشنگتن، همراه با انفعال اروپا، ایران را ناگزیر کرد تا در سال ۲۰۱۹، به‌صورت تدریجی اجرای برخی اقدامات داوطلبانه برجامی خود را متوقف کند.
در ادامه انفعال و بی‌عملی طرف‌های اروپایی، اجرای این توافق به بن‌بست کشیده شد و تروئیکا به جای پاسخگو کردن ایالات متحده، به ارائه روایت‌های ساختگی درباره تهدید ناشی از برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای ایران و مقصرنمایی تهران متوسل شدند.
سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در این باره می‌گوید: «الگوی رفتار بد آمریکا به کشورهای اروپایی شرکت‌کننده در مذاکرات برجام و همچنین دیگر کشورهای اتحادیه اروپا سرایت کرد. آنها آشکارا در مسیر تضعیف قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد گام برداشتند و با طرح ادعای عدم اطمینان از اجرای صحیح برجام، از اجرای تعهدات خود در زمینه رفع تحریم‌های یکجانبه غیرقانونی علیه ایران خودداری کردند.»
با این حال، تهران همچنان در چارچوب موافقت‌نامه جامع پادمان به همکاری خود با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ادامه داده و تأکید کرده است که در صورت اجرای کامل تعهدات طرف‌های مقابل، نظارت‌های فراتر از تعهدات پادمانی را که در برجام مورد توافق قرار گرفته، از سر خواهد گرفت.
ایران همچنین حداکثر شجاعت و بصیرت خود را با موافقت برای مشارکت در مذاکرات احیای برجام در وین به منصه ظهور گذاشت و انتظار داشت که طرف‌های مقابل رویکرد مسئولانه و اقدامات معتبری را برای جبران اشتباهات گذشته بردارند. با این حال گفت‌وگوها به دلیل تناقض در رفتار، تعلل در تصمیم‌گیری و زیاده‌خواهی‌های مطرح‌شده از سوی طرف‌های غربی، به مرحله جمع‌بندی نرسید.
طرف‌های اروپایی اینک در ادامه فضاسازی‌های تبلیغی ادعا می‌کنند که ایران از فرصت مذاکرات وین برای احیای برجام و بازگشت ایالات متحده به این توافق استفاده نکرد. سخنگوی ارشد نخست‌وزیر انگلیس در امور خارجی به خبرنگار ایرنا گفت: «ایران در دو نوبت، توافقی را که می‌توانست این کشور را به تعهدات برجامی بازگرداند و آمریکا را مجدداً به میز مذاکره بیاورد، نپذیرفت. بنابراین، در حال حاضر چشم‌انداز روشنی برای آغاز مذاکرات جدید وجود ندارد.»
وی با تکرار ادعاهای سیاسی درباره برنامه هسته‌ای ایران و ابتذال معانی واژه‌هایی چون «تهدید» و «صلح بین‌الملل» مدعی شد: «تشدید برنامه هسته‌ای ایران تهدیدی برای صلح و امنیت بین‌المللی است و ما بارها تأکید کرده‌ایم که ایران نباید به سلاح هسته‌ای دست یابد.»
این در حالی است که اساساً برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران از ابتدا با اتهامات بی‌اساس و فضاسازی‌های سیاسی، تحت تأثیر فشارهای آمریکا و رژیم صهیونیستی، به یک بحران غیرضروری تبدیل شد. کشورهای غربی پیش از امضای برجام نیز با امنیتی‌سازی موضوع هسته‌ای ایران و طرح آن به‌عنوان تهدیدی علیه صلح و امنیت بین‌المللی بر اساس فصل هفتم منشور ملل متحد، تلاش کردند تا از ابزار تحریم و حتی اقدام نظامی علیه تهران استفاده کنند.
برجام در واقع به‌عنوان یک ابتکار موفق چندجانبه توانست این بحران غیرضروری و ساختگی از سوی کشورهای غربی را مدیریت کند؛ اما این توافق با رویکردهای نسنجیده غرب و اقدامات یکجانبه آمریکا با چالش جدی مواجه شد.
اینک غرب تلاش می‌کند تا بدعهدی و بی‌عملی خود را از طریق مقصر نمایی گام‌های جبرانی در برجام توجیه کند و با اصرار بر رویکردهای نسنجیده، تأکید دارد که در صورت نیاز مکانیسم ماشه را فعال خواهند کرد. یک سخنگوی وزارت امور خارجه انگلیس پیشتر به ایرنا گفت: «ما در کنار شرکای بین‌المللی خود همچنان به ابراز نگرانی‌ها درباره برنامه هسته‌ای ایران ادامه می‌دهیم و به دنبال کاهش تنش از طریق تعدادی از کانال‌های دیپلماتیک، از جمله در نشست‌های سازمان ملل و شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستیم. ما به برداشتن هر گام دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته‌ای، از جمله از طریق مکانیسم ماشه (اسنپ‌بک) در صورت لزوم، متعهد هستیم.»
این در حالی است که روسیه به‌عنوان یکی از کشورهای عضو برجام معتقد است که کشورهای اروپایی به دلیل بی‌توجهی به الزامات قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره برجام، صلاحیت استناد به این سازوکار را ندارند. زاخارووا در این باره تاکید کرد: «با توجه به عدم اجرای الزامات شورای امنیت از سوی کشورهای اروپایی، آنها مانند طرف آمریکایی، حق ندارند موضوع انتقام علیه ایران را مطرح کنند.» وی بر همین اساس تأکید کرد: «هرگونه اقدام کشورهای غربی در این زمینه برخلاف این اصل و خودسری حقوقی تلقی می‌شود.» بر اساس پیگیری خبرنگار ایرنا در لندن، وزارت امور خارجه انگلیس هنوز به اظهارات اخیر طرف روس واکنشی نشان نداده است. در همین حال، یک دیپلمات پیشین انگلیس که نخواست نامش فاش شود، به خبرنگار ایرنا گفت: «با ارزیابی سخنگوی روسیه درباره قصد مذاکره‌کنندگان هنگام گنجاندن مکانیسم ماشه در قطعنامه ۲۲۳۱ و تحلیل او از وضعیت فعلی کاملاً موافقم و مطمئنم هر ناظر بی‌طرف و منصفی نیز با این دیدگاه هم‌نظر خواهد بود.»
وی افزود: «بر اساس تجربه، زمانی که دیپلمات‌ها با نگرانی‌های جدی مواجه می‌شوند، اغلب بی‌طرفی و انصاف را کنار می‌گذارند و به‌دنبال تاکتیکی می‌گردند که به نظرشان می‌تواند راهی برای رفع آن نگرانی باشد. به‌نظر می‌رسد کشورهای اروپایی، با توجه به ناامیدی از مذاکرات ایران و آمریکا پس از مواضع صریح رهبر معظم انقلاب، وسوسه شده‌اند تا با تهدید به فعال‌سازی مکانیسم ماشه، ایران را تحت فشار قرار دهند.»
این دیپلمات با هشدار نسبت به عواقب چنین اقدامی گفت: «این یک تاکتیک خطرناک است؛ چراکه ایران پیش‌تر تهدید کرده در صورت فعال شدن مکانیسم ماشه بدون دلیل موجه، از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) خارج خواهد شد. تردید دارم که کشورهای عضو P۳+۱ (انگلیس، فرانسه، آلمان به‌علاوه آمریکا) به‌طور کامل پیامدهای این اقدام را در نظر گرفته باشند.»
او تأکید کرد: «به‌عنوان یک دیپلمات جوان به من آموختند که مشکلات دیپلماتیک معمولاً با کاهش تنش بهتر حل می‌شوند تا با تشدید آن؛ اما به نظر می‌رسد این درس مهم، این روزها اغلب نادیده گرفته می‌شود.»
از این منظر می‌توان اینطور نتیجه گرفت که اگر طرف‌های غربی به جای سیاسی‌کاری و توسل به مکانیسم ماشه که مشروعیت حقوقی آن محل تردید است، مسیر تعامل و تنش‌زدایی را در پیش بگیرند و به ویژه در نشست آتی شورای حکام آژانس از رفتارهای نسنجیده فاصله بگیرند، می‌توان به پیشرفت دیپلماسی بر اساس احترام متقابل و رسیدن به یک توافق پایدار امیدوار بود. در غیر این صورت، استمرار سیاست‌های فشار و تهدید، نه‌تنها کمکی به حل مساله نخواهد کرد، بلکه فرصت‌های موجود برای تعامل‌سازنده و راهکارهای دیپلماتیک را نیز تضعیف خواهد کرد
ارتباط با روسیه بازی برد - برد است
کارشناس‌ارشد مسائل روسیه با اشاره به نقش ایران در تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی گفت: هرچه تماس ایران و روسیه افزایش یابد، یک بازی برد - برد و در راستای منافع ملی است.
«روح الله مدبر» ، با اشاره به سفر سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه، اظهار داشت: سفر آقای لاوروف به تهران از چند بعد حائز اهمیت است، بُعد نخست اینکه این سفر نشان دهنده عزم راسخ دولت روسیه برای تعمیق روابط با ایران است؛ چرا که این اولین سفر وزیر خارجه روسیه بعد از امضای توافق راهبردی مشترک میان تهران و مسکو است.
وی ادامه داد: با توجه به تحولات رو به رشد نظام بین‌الملل، محور سفرهای پیوسته‌ای که لاوروف به ترکیه و ایران و سپس به قطر داشت و همچنین مذاکرات بسیار مهم وزرای خارجه روسیه و آمریکا در ریاض، این سفر مهم بود.
کارشناس ارشد مسائل روسیه تصریح کرد: در این سفر وزیر خارجه روسیه یک پیام بسیار صریح هم به نظام بین‌الملل مخابره کرد و آن اینکه روسیه روابطی که با تهران در راستای راهبردی تنظیم کرده را ناگسستنی می‌بیند که لاوروف به تهران می‌آید و نتیجه مذاکرات و گفتگوهایش را با تهران مطرح می‌کند.
مدبر ادامه داد: تمام گمانه زنی‌هایی را که رسانه‌های غرب گرا از سفر لاوروف به تهران منتشر کرده‌اند کذب و شایعه است و در راستای همان سیاست انگلیسی جهت تخریب روابط ایران با روسیه است.
وی عنوان کرد: ابتدا رسانه‌های انگلیسی شروع کردند به حاشیه سازی برای این سفر؛ چرا که آنها از تعمیق روابط ایران با روسیه و همچنین از کاهش تنش میان آمریکا و روسیه نگران هستند؛ چرا که اگر تنش روسیه و آمریکا کاهش یابد، این مهم به منافع ملی ایران هم ارتباط مستقیم و مثبتی دارد چون روسیه همواره در تمامی مذاکرات از ایران حمایت می‌کند و کاهش تنش روسیه و آمریکا باعث می‌شود روسیه نگاهش و مطالبات و حمایت‌هایش را از طرف آمریکایی با دست بالاتر داشته باشد، که نکته بسیار مهمی است.
کارشناس ارشد مسائل روسیه خاطرنشان کرد: در چند دور مذاکراتی که میان ایران و تروئیکای اروپایی برگزار شد، نظر اروپا این بود که روسیه و چین را از مذاکرات حذف کنند. چند وقت اخیر هم وزارت خارجه روسیه رسماً اعلام کرد که «روسیه و چین حذف شدنی نیستند»؛ بنابراین دلیل حضور در مذاکرات این است که روسیه و چین حامی ایران در این مذاکرات هستند.
وی ادامه داد: تروئیکا به دنبال این بود که ایران به تنهایی در مذاکرات باشد تا هم بتوانند اعمال فشار کنند و هم تهران حامی‌ای در میان این مذاکره کنندگان نداشته باشد. خوشبختانه وزیر خارجه رسماً در نشست خبری اعلام کردند که در نشست اخیر با اروپایی‌ها اعلام کرده‌اند که موارد را با طرف روسی و چینی هماهنگ می‌کنیم، که این گام رو به جلویی است که توطئه اروپایی‌ها را خنثی می‌کند.
مدبر اظهار کرد: هرچه سطح تماس وزرای خارجه ایران و روسیه بیشتر باشد، در تحولات بسیار پیچیده فعلی حائز اهمیت است. آنچه بسیار ملموس است اینکه در سیاست خارجی ترامپ، اروپا کمرنگ شده است و پس از ۳ سال بحران اوکراین، آمریکا، اوکراین و اروپایی‌ها را در مذاکره حذف می‌کند و مستقیماً با روسیه مذاکره و تقسیم منافع می‌کند؛ چرا که آمریکا به این نتیجه رسیده که برای بحران اوکراین راهی ندارد جز اینکه با بازیگر اصلی مذاکره کند.
دروغ انگلیسی
وی افزود: بنابراین امروز تروئیکای اروپایی که در مهم‌ترین مسئله اروپا که اوکراین است، حذف می‌شود، در بحث مسئله مذاکره ایران و آمریکا هم نمی‌تواند نقشی جز تخریب کننده داشته باشد لذا تماس تهران و مسکو در مسئله آمریکا هم حائز اهمیت است.
کارشناس ارشد مسائل روسیه گفت: ایران کشوری مستقل و مقتدر با سیاست خارجی مشخص و توانمندی امنیتی بالاست. ایران که کالا و زمین و… نیست که کسی آن را معامله کند. متأسفانه برخی از غرب‌گراها این کلمه نادرست «معامله» در زبانشان می‌چرخد. این افراد تحت پرچم کدام کشور هستند که راحت دروغِ معامله ایران بر سر اوکراین را مطرح می‌کنند؟! هیچ کشوری در نظام بین‌الملل جرأت انجام چنین کاری را ندارد؛ لذا این یک دروغ انگلیسی با هدف تخریب و تضعیف جایگاه ایران در حوزه رسانه‌ای و مغایر با منافع ملی و عزت ملی است.
وی عنوان کرد: در تمام گفتگوهایی که طرف روسی دارد، کلید واژه پوتین این است که «ایران یک قدرت منطقه‌ای است که در تحولات بین‌المللی باید نظرات آن مورد توجه قرار گیرد» لذا این نشانگر این است که ایران کشوری است که نظراتش مهم است؛ اما انگلیسی‌ها می‌گویند «ایران عامل تخریب‌گر در روابط بین‌الملل است». بنابراین هرچه تماس ایران و روسیه افزایش یابد این یک بازی برد - برد و در راستای منافع ملی است.
ایران و آمریکا خواهان توافق هسته‌ای هستند ؟
 هفته پیش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با بیان اینکه کانال ارتباطی پنهان میان ایران و آمریکا وجود ندارد تأکید کرد که هر دو طرف به دنبال رسیدن به نوعی توافق هسته‌ای هستند.
رافائل گروسی در گفت‌وگو با نشریه آمریکایی وال استریت ژورنال تأکید کرد که تاکنون هیچ مذاکره مستقیمی با دولت ترامپ درباره پرونده هسته‌ای ایران نداشته است اما ابراز امیدواری کرد که این وضعیت به‌زودی تغییر کند. او در این رابطه اظهار داشت: «برداشت جدی من پس از گفت‌وگو با دیگران این است که در حال حاضر هیچ کانال ارتباطی پنهان میان ایران و آمریکا فعال نیست.»
مدیرکل آژانس همچنین از اظهارات اخیر دونالد ترامپ درباره حمایت از توافق با ایران به‌عنوان عاملی «ضروری» یاد کرد و گفت: «می‌دانم که ایرانی‌ها نیز خواهان نوعی توافق هستند.» بااین‌حال، در پاسخ به این پرسش که آیا توافق جدید باید شامل نظارت‌های گسترده‌تر از برجام و دسترسی به تأسیسات مرتبط با فعالیت‌های تسلیحاتی احتمالی باشد، گروسی با احتیاط پاسخ داد: «افراد مختلف برای یک توافق جدید، عناوین متفاوتی دارند… اما نمی‌دانم که آیا این توافق گسترده‌تر خواهد بود یا خیر.»
گروسی در ادامه درباره زمان انتشار گزارش جامع آژانس درباره برنامه هسته‌ای ایران زمان دقیقی را اعلام نکرد اما گفت که انتظار می‌رود این گزارش پیش از ماه ژوئن (خرداد/تیر) منتشر شود. در همین حال یک مقام نزدیک به آژانس به وال استریت ژورنال گفته است که این گزارش احتمالاً در ماه آوریل یا مه (فروردین یا اردیبهشت) منتشر خواهد شد.
مدیرکل آژانس همچنین اشاره کرد که قصد دارد پیش از انتشار این گزارش، به ایران سفر کند. وی در این خصوص گفت: «فکر می‌کنم ایده خوبی باشد که پیش از صدور گزارش جامع، به ایران بروم.» او همچنین از سطح گفت‌وگوهایش با وزیر امور خارجه ایران ابراز رضایت کرد و گفت: «سطح گفت‌وگوها با وزیر امور خارجه ایران بسیار خوب است.»
در بخشی دیگر از این مصاحبه، گروسی به اجرای کد ۳.۱ از سوی ایران اشاره کرد که بر اساس آن، تهران ملزم است درباره برنامه هسته‌ای خود و ساخت تأسیسات جدید اطلاع‌رسانی کند. وی گفت که گزارش‌های آژانس درباره این موضوع طولانی‌تر شده و این مسئله صرفاً یک موضوع حقوقی نیست. او دراین‌باره اظهار داشت: «نمی‌توان احتمال ساخت تأسیسات جدید توسط ایران را رد کرد.»
جمهوری اسلامی ایران پیش‌تر اعلام کرده بود که اجرای کد اصلاحی ۳.۱ را به دلیل خروج غیرقانونی آمریکا از برجام و بر اساس قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران متوقف کرده است.