نقش های جدید در توسعه هسته‌ای ایران

 محمود داوریان- در حالی که جهان در انتظار برگزاری نشست تاریخی میان دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، در سعودی است، معاون وزیر خارجه روسیه، اعلام کرد که در نشست روسیه - آمریکا، تمرکز اصلی بر آغاز روند عادی‌سازی روابط دو کشور و یافتن راه‌حل‌هایی برای مشکلات فوری، از جمله بحران اوکراین، خواهد بود. از سوی دیگر همزمان با دیدار ترامپ و پوتین در ریاض، لاواروف وزیر خارجه روسیه عازم تهران می شود. هیات‌های روسیه و آمریکا به ریاست وزیران امور خارجه دو کشور، روز سه شنبه ۳۰ بهمن گفت‌و‌گو‌های خود را در عربستان آغاز کردند.
از طرف روسیه، سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه و یوری اوشاکوف دستیار رئیس جمهور این کشور و از طرف آمریکا، مارکو روبیو وزیر امور خارجه، مایک والتز مشاور امنیت ملی کاخ سفید، و استیو ویتکاف فرستاده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه در مذاکرات به میزبانی ریاض پایتخت عربستان شرکت کردند.
ترامپ اوایل ماه جاری میلادی با اعلام آنکه با پوتین برای آغاز مذاکرات خاتمه جنگ روسیه و اوکراین توافق کرده‌اند، سیاست آمریکا در قبال اوکراین و روسیه را تغییر داد.
در طول دهه گذشته، همکاری بین روسیه و ایران پیرامون سوریه متمرکز بوده است. ناتوانی متقابل مسکو و تهران در جلوگیری از فروپاشی ناگهانی رژیم اسد در اوایل دسامبر 2024 ممکن است نقطه عطف بزرگی در روابط دوجانبه آنها در آینده باشد. اما ذکر این نکته حائز اهمیت است که تا کنون، دو کشور همکاری نظامی خود را در چندین جبهه غیرمرتبط با سوریه نیز افزایش داده اند.
با تشدید تحریم های آمریکا علیه ایران، روسیه نیز به شریک اقتصادی مهم تری تبدیل شده است. مسکو و تهران به ویژه در بخش هایی مانند نفت و گاز طبیعی به یکدیگر کمک کرده اند تا تحریم های غرب را دور بزنند. روسیه همچنین دسترسی ایران را به فناوری‌های خاصی از جمله در بخش هسته‌ای و همچنین همکاری در زمینه انرژی و پروژه‌های زیربنایی فراهم کرده، اگرچه بسیاری از لفاظی‌ها هنوز اجرا نشده است. با این وجود، تجارت بین دو کشور افزایش یافته و روسیه به تامین کننده اصلی گندم ایران تبدیل شده است.
از زمانی که روسیه تحت تاثیر تحریم های غرب به دلیل تجاوز به اوکراین قرار گرفت، تجربه ایران در دور زدن تحریم ها برای مسکو ارزش بیشتری پیدا کرد.
در عین حال روسیه همچنان یک بازیگر کلیدی در توسعه هسته‌ای ایران است و به نقش خود در ساخت نیروگاه اتمی بوشهر ادامه می‌دهد و در حال مذاکره برای همکاری‌های هسته‌ای بیشتر، مشروط به توانایی تهران برای تامین سرمایه لازم است. مسکو به طور کلی از برنامه هسته ای تهران در مجامع بین المللی دفاع کرده و آن را صلح آمیز معرفی کرده است و به حمایت از حق ایران برای توسعه انرژی هسته ای ادامه می دهد.
ایالات متحده و بریتانیا این نگرانی را مطرح کرده‌اند که روسیه در ازای اینکه تهران موشک های بالستیک در اختیار مسکو قرار دهد، اسرار هسته‌ای خود را با ایران در میان گذاشته است.
از سوی دیگر توسعه راهبردی روابط تجاری ایران و روسیه وارد مرحله جدیدی شده است. امضای معاهده جامع راهبردی، اجرای توافقنامه تجارت آزاد با اتحادیه اوراسیا و ابتکارات جدید در زمینه استفاده از ارزهای ملی و فناوری بلاکچین، چشم‌انداز روشنی را برای آینده همکاری‌های اقتصادی دو کشور ترسیم می‌کند.
با تداوم این روند و رفع تدریجی موانع موجود، انتظار می‌رود در سال‌های آینده شاهد رشد چشمگیر حجم مبادلات تجاری، افزایش سرمایه‌گذاری‌های مشترک و تعمیق همکاری‌ها در زمینه‌های مختلف از جمله انرژی، کشاورزی و فناوری‌های پیشرفته باشیم.
این تحولات نه تنها به رشد اقتصادی دو کشور کمک می‌کند، بلکه می‌تواند نقش مهمی در تقویت موقعیت ژئوپلیتیک ایران و روسیه در منطقه و جهان ایفا کند. همکاری نزدیک دولت‌ها، بخش خصوصی و نهادهای تخصصی مانند مرکز توسعه صادرات روسیه، کلید موفقیت در این مسیر خواهد بو
لاوروف گزارشی از اجلاس ریاض به ایران ارائه خواهد داد
استاد روابط بین‌الملل گفت: «من حدس می‌زنم آقای لاوروف گزارشی درباره آنچه که در اجلاس ریاض گذشت، به ایرانی‌ها ارائه خواهند داد. این گزارش شامل انتظاراتی است که آمریکا از ایران و همچنین انتظاراتی که آمریکا از روسیه در ارتباط با ایران دارد.»
نوذر شفیعی، استاد دانشگاه تهران و عضو هیئت علمی گروه روابط بین‌الملل، در رابطه با سفر روز سه‌شنبه سرگئی لاوروف وزیر امورخارجه روسیه به ایران و گمانه‌زنی‌ها در رابطه با نقش روسیه در روابط میان ایران و آمریکا، همچنین احتمال نوعی از میانجگری بین ایران و سوریه توسط روس‌ها، توضیحاتی ارائه کرد.
وی گفت: جهان در یک مقطع تاریخی بسیار مهم قرار دارد. در حقیقت، فضای سیاسی و امنیتی بین‌المللی بسیار غبارآلود است و تلاش‌های دیپلماتیک که در حال انجام است، برای شفاف‌سازی این فضا صورت می‌گیرد.
وی فضای موجود در صحنه بین‌الملل را غبارآلود و بسیار پیچیده خواند و اظهار کرد: یکی از مباحث جدی، رابطه آمریکا و روسیه است که تنظیم این رابطه، خود حواشی‌ای دارد که مثلا موضوع ایران هم بخشی از آن حواشی محسوب می‌شود. نکته بعدی، خود آمریکا و ایران است. به هر حال، طیفی از تحریم‌ها تا جنگ روی میز آمریکایی‌ها وجود دارد. یک بحث خود ایران، سیاست‌های منطقه‌ای و شرایط داخلی ایران است و همچنین سایر مسائلی که در این فضای غبارآلود سیاسی و امنیتی جهان وجود دارند.
اگر آمریکا بخواهد چالش‌های خود با روسیه را حل و فصل کند، ایران بخشی از این مسائل خواهد بود
این کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل با تاکید بر اینکه به نظر می‌رسد برای لاوروف بیش از اینکه موضوع ایران و سوریه مدنظر باشد، موضوع ایران و روسیه در ارتباط با آمریکا در کانون توجه است، عنوان کرد: در هر حال، اگر آمریکا بخواهد چالش‌های خود با روسیه در زمینه‌های مختلف از جمله مسئله اوکراین و استراتژی‌های مهم و اساسی در حوزه کنترل تسلیحات و همچنین رابطه روسیه و چین را حل و فصل کند، ایران به طور اتوماتیک به بخشی از مسائل موجود در روابط روسیه با آمریکا تبدیل خواهد شد. بنابراین، من حدس می‌زنم آقای لاوروف گزارشی درباره آنچه که در اجلاس ریاض گذشت، به ایرانی‌ها ارائه خواهد داد. این گزارش شامل انتظاراتی است که آمریکا از ایران دارد و همچنین انتظاراتی که آمریکا از روسیه در ارتباط با ایران دارد.
شفیعی این سفر وزیر امور خارجه روسیه را سفری بسیار جدی دانست و اذعان داشت: احتمالاً خروجی‌های مختلفی خواهد داشت؛ اول، نوعی تغییر یا ترمیم در روابط ایران و روسیه، دوم، احتمال اینکه روسیه نتواند در شرایط برخورد با آمریکا کار مؤثری انجام دهد، و سوم، ممکن است به رغم این گزارش، ایران بخواهد راه خود را ادامه دهد و در آینده شاهد چالش‌هایی بین ایران و آمریکا و اسرائیل بدون مداخله‌گری روسیه باشیم.
به نظر می‌رسد سفر لاوروف در این فضا دور می‌زند. البته ممکن است در حاشیه درباره مسائل سوریه هم بحث‌هایی صورت گیرد، اما باید بدانیم که در چارچوب روابط آمریکا و روسیه یا در چارچوب روابط ترکیه و روسیه یا در چارچوب روابط سوریه و روسیه، مسکو دیگر مانند گذشته همکاری‌های جدی را در مسیر سیاست خارجی ایران با تهران انجام نخواهد داد. اینها بحث‌هایی است که احتمالا در جریان این سفر مطرح خواهد شد.
این استاد روابط بین‌الملل در پاسخ به این سوال که آیا ترامپ و پوتین بر سر ایران و اوکراین معامله کرده‌اند و اساسا امکان چنین تبانی را خواهند داشت، عنوان کرد: ببینید، اولاً من این نکته کلی را بیان کنم اینکه ایران را به دلیل همکاری تسلیحاتی با روسیه محکوم کنند یک منطق استعماری و غربی دارد، به این معنا که کشور‌های غربی خود به سراسر جهان تسلیحات صادر می‌کنند و به یکی از شرکای جنگ در مناطق مختلف تسلیحات می‌فروشند و این بلااشکال است، اما اگر کشوری دیگر مانند ایران این کار را انجام دهد، محل اشکال قرار می‌گیرد. چه کسی تعیین می‌کند که فروش تسلیحات از طرف یک کشور محکوم باشد، اما از طرف کشوری دیگر بلااشکال باشد؟ بنابراین، منطق این تصور و این تفکر زیر سؤال است.
قطع ارتباط تسلیحاتی ما با روسیه فشار بر ایران خواهد بود
وی ادامه داد: با این حال، ما، چون در دنیای سیاست زندگی می‌کنیم، مشکل غرب در ارتباط با فروش تسلیحات ایران به روسیه این است که روسیه یک تهدید امنیتی برای غرب محسوب می‌شود و از آنجا که ما هم تسلیحات به روسیه صادر می‌کنیم، بنابراین ما هم بخشی از این تهدید محسوب می‌شویم. بحث غرب، چه آمریکا و چه اروپا، این است که ارتباط تسلیحاتی ما با روسیه را قطع کنند. اگر این ارتباط تسلیحاتی بخواهد قطع شود، فشاری به خود ایران خواهد بود.
این کارشناس سیاست خارجی ایران با بیان اینکه اگر قرار باشد بین غرب و روسیه مصالحه‌ای ایجاد شود، باید در نوع رابطه اروپا و آمریکا با روسیه و پیامد‌های این نوع رابطه بر ایران تفکیک قائل شویم، اظهار کرد: در غیر این صورت اروپا به سمت فشار‌های اقتصادی و سیاسی بر ایران حرکت خواهد کرد. کما اینکه تاکنون، این اقدامات انجام شده است. آمریکا ممکن است در ازای پذیرش سلطه روسیه بر قلمرو‌هایی که در اوکراین متصرف شده، از روسیه بخواهد که از حمایت خود از ایران دست بردارد و عملاً بپذیرد که ایران بخشی از بلوک غرب شود، صرف نظر از اینکه در تهران چگونه به این موضوع اندیشیده خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: نکته دیگر در ارتباط با آمریکا و روسیه و تأثیر آن بر ایران این است که ممکن است آمریکا با پذیرش سلطه روسیه بر بخش‌های متصرفه اوکراین، بپذیرد که روسیه همکاری‌های خود را با ایران کاهش و حتی قطع کند. به‌ویژه همکاری‌ها در حوزه‌های استراتژیک، مانند آنچه در توافق‌نامه ایران و روسیه در حوزه تکنولوژی هسته‌ای و تکنولوژی‌های موشکی آمده است. ممکن است بخشی از سفر لاوروف به صورت مستقیم این موضوعات نباشد، اما در بین صحبت‌های لاوروف و خطوطی که وی مطرح می‌کند، می‌توان تشخیص داد که روسیه قرار است چگونه مسیر روابط خود با ایران با توجه به مسئله رابطه آمریکا و روسیه تنظیم کند.
گفت‌وگوها میان آمریکا و روسیه و تأثیر آن بر ایران
سفر لاوروف به ایران در زمانی انجام می‌شود‌ اخیرا گفت‌وگوهایی میان آمریکا و روسیه برای عادی‌سازی روابط به میزبانی ریاض انجام شده است. اگرچه سفر لاوروف به ایران به طور مستقیم به این مذاکرات ارتباط ندارد، اما احتمالا در دیدار با مقامات ایرانی، بررسی تحولات روابط بین‌المللی و تأثیرات آن بر سیاست‌های داخلی و خارجی ایران مطرح خواهد شد. در حقیقت، ممکن است روسیه از ایران بخواهد‌ در مواجهه با فشارهای آمریکا و کشورهای غربی، مواضع هماهنگ‌تری را اتخاذ کند.
خیز  مسکو  برای  میانجیگری میان ترامپ و تهران؟
سفر لاوروف به تهران در حالی انجام می‌شود که اخیرا از زبان تحلیلگران روسی عنوان شده‌ آغاز مذاکرات ترامپ با روسیه درباره اوکراین ممکن است مقدمه‌ای برای چالش بسیار بزرگ‌تر رئیس‌جمهور آمریکا، یعنی ایران باشد. این ایده، هرچند غیرممکن به نظر می‌رسد، اما مسیری است که دولت ترامپ احتمالا برای حل یکی از قدیمی‌ترین معضلات سیاست خارجی آمریکا در پیش خواهد گرفت؛ مسئله‌ای که از زمان انقلاب ایران، دولت‌های متوالی آمریکا را سردرگم کرده است. تحلیلگر سیاسی مستقر در مسکو، مالک دوداکوف، پیشنهاد کرده‌: «دولت ترامپ باید برای تسهیل گفت‌وگو با ایران، به دنبال کمک دیپلماتیک روسیه باشد، به‌ویژه با توجه به تشدید تنش‌های منطقه‌ای پس از مذاکرات امنیتی اخیر آمریکا و اسرائیل در تل‌آویو و تلاش کابینه نتانیاهو برای افزایش فشار بر تهران‌». دوداکوف باور دارد: «اگر ترامپ از زاویه‌ای متفاوت وارد شود و از روسیه برای مذاکرات با تهران کمک بخواهد، ممکن است فضایی برای گفت‌وگو باز شود». او تأکید کرد‌ در صورت تلاش آمریکا برای دستیابی به یک توافق جامع در خاورمیانه، روسیه می‌تواند «نقشی مهم و حتی کلیدی» ایفا کند.
سوریه پسااسد و نقش ایران و روسیه
ایران و روسیه از متحدان نزدیک حکومت سابق بشار اسد در سوریه بودند و در بحران سال‌های گذشته این کشور، همکاری‌های زیادی داشته‌اند. البته باید توجه کرد‌ شرایط در سوریه و منطقه تغییر کرده است و سرنگونی اسد، تغییرات قابل توجهی در معادلات داخلی سوریه به وجود آورد و شاید نیاز به تنظیم مجدد استراتژی‌ها برای هر دو کشور ایران و روسیه باشد. سفر لاوروف به ایران ممکن است فرصتی برای هماهنگی بیشتر در مورد وضعیت سوریه و اقداماتی برای بازسازی روابط با سوریه پسااسد بعد از سال‌ها جنگ باشد.
مجلس: ما از جزئیات توافق ایران و روسیه بی‌خبریم
محمدرضا صباغیان در جلسه علنی دیروز مجلس شورای اسلامی در تذکری گفت: نباید تخصیص‌ها به گونه‌ای باشد که دستگاه ها، ادارات و سایر سازمان‌ها برای اعتبارات خود سراغ نمایندگان را بگیرند چون وظیفه اصلی نمایندگان مجلس نظارت بر اجرای قانون است.
وی همچنین در اخطاری با استناد به اصل ۷۷ قانون اساسی، گفت: تمام عهدنامه‌ها، مقاوله‌نامه‌ها و موافقت‌نامه‌ها باید به تصویب مجلس برسد. ما از توافق میان ایران و روسیه بی‌خبر هستیم چنانچه پیش از این از قراردادی که با چین بسته شد نیز بی‌خبر ماندیم.
حمیدرضا حاجی بابایی، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این تذکر گفت: طبق قانون، موافقت‌نامه‌ها و عهدنامه‌ها با سایر کشورها باید در مجلس به تصویب برسد، گاهی برخی قراردادها غیردولتی بوده و در قالب بخش خصوصی با کشورهای دیگر صورت می‌گیرد که نمی‌توان همه آنها را در مجلس بررسی کرد.
وی افزود: البته در جای دیگری روی موضوع قراردادهای خارجی میان شرکت‌ها، بحث و بررسی صورت می‌گیرد که از سوی مجلس در آن جلسات ناظرانی حضور دارند.
آیا میزبانی بن سلمان از مذاکرات آمریکا و روسیه مایه نگرانی تهران است؟
بسیاری از تحلیلگران نگران این هستند که ایران ممکن است در یک توافق احتمالی بین مسکو و واشنگتن تبدیل به برگ چانه‌زنی شود و منافع تهران در راستای توافق‌های ژئوپولیتیکی گسترده‌تر نادیده گرفته شود.
وبسایت تحلیلی امواج مدیا مستقر در لندن نوشت: رسانه‌های اصلاح‌طلب و میانه‌رو در ایران نگرانی‌های عمیقی درباره مذاکرات میان روسیه و ایالات متحده که با وساطت عربستان سعودی انجام می‌شود، ابراز کرده‌اند. بسیاری از تحلیلگران نگران این هستند که ایران ممکن است در یک توافق احتمالی بین مسکو و واشنگتن تبدیل به برگ چانه‌زنی شود و منافع تهران در راستای توافق‌های ژئوپولیتیکی گسترده‌تر نادیده گرفته شود.
بر خلاف رسانه‌های محافظه‌کار، رسانه‌های اصلاح‌طلب در ایران نگرانی‌هایی را درباره پیامدهای نزدیکی بیشتر روسیه و ایالات متحده مطرح کرده‌اند.
روزنامه اصلاح‌طلب آرمان در تاریخ ۱۹ فوریه هشدار داد که افزایش تعاملات مسکو و واشنگتن می‌تواند منجر به بازتعریف استراتژیک روابط شود، به طوری که روسیه ممکن است برای دستیابی به توافقی با ایالات متحده روابط خود با ایران را قربانی کند. این روزنامه بیان کرده است که تمرکز رئیس‌جمهور ایالات متحده، دونالد ترامپ، بر منزوی کردن چین و بهبود روابط با روسیه می‌تواند ایران را آسیب‌پذیر کند. «اگر ایالات متحده حمایت خود از اوکراین را کنار بگذارد، روسیه نیز روابط ویژه خود با ایران را رها خواهد کرد.»
روزنامه میانه‌رو جمهوری اسلامی نیز به همین خطر اشاره کرد و از مقامات ایرانی خواست تا تحولات منطقه‌ای را به دقت پیگیری کنند تا از از دست دادن نفوذ جلوگیری کنند. این روزنامه به این نکته اشاره کرد که روسیه در سوریه شریک قابل اعتمادی برای ایران نبوده و در برابر اقدامات ایالات متحده و اسرائیل علیه تهران نیز سکوت کرده است. این روزنامه همچنین هشدار داد که مسکو ممکن است دوباره از اقدامات آتی ایالات متحده «چشم‌پوشی» کند.
خطر حاشیه‌ای شدن ایران
روزنامه اصلاح‌طلب شرق در مصاحبه‌ای با تحلیلگر سیاسی، رحمان قهرمان‌پور، هشدار داد که ایران در تصمیم‌گیری‌ها کند عمل می‌کند، گویی «برای تحلیل و بحث درباره تحولات سال‌ها وقت دارد».
قهرمان‌پور ادعاهای تایید نشده درباره اینکه مسکو و واشنگتن در حال مذاکره بر سر ایران هستند را رد کرد، اما به خطر کنار گذاشته شدن ایران از مذاکرات اشاره کرد. او هشدار داد: «اگر ایران در مذاکرات قدرت‌های بزرگ تنها به‌عنوان یک کارت دیده شود، توانایی خود برای شکل دادن به آینده‌اش را از دست خواهد داد. در شرایط بسیار سخت، روسیه دوستان خود را فراموش می‌کند.»
در شبکه‌های اجتماعی، شک و تردید بیشتر از همیشه احساس می‌شود.
محسن میلانی، استاد دانشگاه مستقر در ایالات متحده، در توییتر/اکس نوشت که اگر ایران مستقیماً با ایالات متحده وارد مذاکره نشود، قدرت‌های دیگری مانند روسیه و چین از این وضعیت به نفع خود استفاده خواهند کرد.
یک کاربر دیگر مذاکرات ریاض را با سوابق تاریخی مقایسه کرد که در آن‌ها حاکمیت ایران به خطر افتاده بود، مانند توافقنامه ۱۹۰۷ انگلستان و روسیه که ایران را به حوزه‌های نفوذ تقسیم کرد.
یک کاربر دیگر نیز ابراز نگرانی کرد که اوکراین و ایران ممکن است «تبدیل به برگ چانه‌زنی شوند.» دلیل این نگرانی این بود که در چنین شرایطی، «منافع ایران قربانی خواهد شد»، و مقایسه‌هایی با «آنچه که روسیه در زمان سقوط بشار اسد با سوریه کرد» صورت گرفت. سایر کاربران نیز همین نگرانی‌ها را ابراز کردند.
مذاکراتی برای منافع روسیه
حسین سلاح‌ورزی، رئیس پیشین اتاق بازرگانی ایران، نوشت که آنچه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، دنبال می‌کند، توافقی بر سر ایران نیست، بلکه صرفاً برای منافع ملی روسیه است.
این بحث‌ها پس از ملاقات‌های مقامات ارشد روسیه و ایالات متحده در ریاض در تاریخ ۱۸ فوریه برای بررسی راه‌هایی جهت پایان دادن به جنگ جاری در اوکراین، شدت گرفت. مقامات روسی تلاش کرده‌اند تا در مورد این مذاکرات به ایران اطمینان دهند.
در اظهار نظری به خبرگزاری دولتی ایرنا، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، در تاریخ ۱۹ فوریه گفت که روابط مسکو-واشنگتن تأثیری بر روابط روسیه و ایران ندارد.
میخائیل اولیانوف، سفیر روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین، نیز نظرات پسکوف را در پلتفرم ایکس تکرار کرد.
نگرانی‌ها درباره آینده روابط با روسیه در حالی مطرح می‌شود که مسکو و تهران در تاریخ ۱۸ فوریه توافقی را امضا کردند که بر تکمیل بخش راه‌آهن کریدور ترانزیت بین‌المللی شمال-جنوب (INSTC) تمرکز داشت.
بخش اصلی این توافق، ساخت راه‌آهن رشـت-آستارا با کمک روسیه است. اگرچه هر دو طرف علیرغم توافق‌ها، سال‌ها تکمیل این پروژه را به تأخیر انداخته‌اند، زمان‌بندی این توافق با روایت روسیه از پایداری روابط با ایران هم‌خوانی دارد.
ایالات متحده تمایل خود برای تضعیف روابط روسیه با چین و ایران را پنهان نکرده است.
کیت کلاگ، فرستاده ویژه ترامپ برای اوکراین و روسیه، در تاریخ ۱۵ فوریه در کنفرانس امنیتی مونیخ گفت که واشنگتن قصد دارد روابط مسکو را با پکن، پیونگ‌یانگ و تهران قطع کند.
پیشینه فعالیت علیه منافع ایران
نگرانی‌هایی که برخی در ایران ابراز کرده‌اند، ریشه در پیشینه اقدامات روسیه دارند که علیه منافع ایران بوده است.
در سال ۲۰۱۰، روسیه به نفع قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت سازمان ملل رای داد که به دلیل برنامه هسته‌ای، تحریم‌های سختی را علیه ایران اعمال کرد. مسکو این تصمیم را علیرغم ابتکار برزیل و ترکیه برای جلوگیری از تشدید بحران با تهران اتخاذ کرد.
در سال ۲۰۲۱، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه وقت، انتقادهایی را از تلاش‌های روسیه برای تضعیف توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ ایران مطرح کرد. ظریف که اکنون معاون رئیس‌جمهور در امور استراتژیک است، گفت که روسیه نمی‌خواست توافق موفق شود و تمام وزن خود را برای ایجاد موانع در این راه به کار گرفت، زیرا منافع مسکو ایجاب می‌کرد که تهران روابط خود را با غرب عادی نکند.
در طول تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای پس از خروج ترامپ از آن در سال ۲۰۱۸، مسکو خواهان تضمین‌های کتبی از ایالات متحده شد که تحریم‌های غربی اعمال شده به دلیل حمله روسیه به اوکراین مانع همکاری آن با ایران نشود.
همچنین روسیه در سال ۲۰۲۳ از ادعای امارات متحده عربی بر سه جزیره ایران - ابو موسی، تنب بزرگ و تنب کوچک - حمایت کرد.
در سال ۲۰۲۴، حمایت روسیه از پروژه کریدور زنگزور جمهوری آذربایجان موجب تنش‌هایی بین مسکو و تهران شد.
با این حال، جداسازی روسیه از ایران و چین اکنون پیچیده‌تر از گذشته خواهد بود.
اقتصاد روسیه از زمان آغاز جنگ اوکراین به شدت به چین وابسته شده است. تجارت دوجانبه بین دو کشور در سال ۲۰۲۴ به رکورد ۲۴۰ میلیارد دلار رسید، به طوری که چین بیش از ۳۰ درصد از تجارت کل روسیه را تشکیل می‌دهد. این وابستگی اقتصادی باعث می‌شود که مسکو نتواند به سادگی از پکن فاصله بگیرد.
روسیه و ایران همکاری‌های نظامی خود را گسترش داده‌اند، به طوری که مسکو پهپادهایی از تهران خریداری کرده و در زمینه فناوری دفاعی با یکدیگر همکاری دارند. علاوه بر این، روابط بانکی نیز گسترش یافته است که تجارت دو کشور را با وجود تحریم‌های غربی تسهیل کرده است.
در ژانویه، روسیه و ایران یک توافق‌نامه جامع استراتژیک امضا کردند، اما در این توافق به طور قابل توجهی از درج بند دفاع متقابل یا تشکیل یک بلوک جدید اجتناب شده است.
تضمین‌های روسیه ممکن است کمکی به کاهش نگرانی‌های تهران از این که ایران در یک توافق میان ایالات متحده و روسیه قربانی شود، نکند.
در سال‌های اخیر، ایران تلاش کرده است تا شراکت‌های خود را متنوع کند و روابط خود را با چین، کشورهای اوراسیا، آمریکای لاتین و کشورهای آفریقایی تقویت کرده است. این استراتژی می‌تواند به کاهش ریسک وابستگی بیش از حد به هر یک از شرکای خاص کمک کند.
از سوی دیگر، پیشرفت در مذاکرات روسیه و ایالات متحده در مورد اوکراین می‌تواند درهای مذاکرات احتمالی ایران و ایالات متحده را باز کند، که ممکن است توسط عربستان سعودی میانجی‌گری شود. با این حال، تهران باید با دقت عمل کند تا از حاشیه‌ای شدن منافع خود جلوگیری کند.