خود انتقادی دولت و ملت

 رئیس جمهوری دیروز گفت:”انسان دنبال تعالی و علم است. باید اول از خودمان شروع کنیم و بعد بر مبنای علم با هم گفتگو کنیم.  در علم دعوا نیست مستندات و شواهد است. در اندیشیدن در تصمیم گرفتن در عمل کردن در مدیریت کردن اگر بتوانیم برنامه عملیاتی و اجرایی را در جامعه و بین مردم  گسترش بدهیم امت محکم و چنگ زده به ریسمان خدا می‌توانیم درست بکنیم. این وظیفه شورای انقلاب فرهنگی هست و شورای انقلاب فرهنگی باتوجه به اولویت‌هایی که قرار داده از مدرسه شروع کرده نگاه ویژه به دانشگاه و به علم و فناوری و نهایتاً نهاد و خانواده‌ای که باید باشد، داشته.”
با توجه به اهمیت خودانتقادی و همچنین تاكید رییس جمهوری در این زمینه به نظر می رسد بایستی اهمیت خود انتقادی دولت و نقش آن در پیشرفت و اصلاح امور مدنظر قرار گیرد. در این زمینه به ذكر چند نكته می پردازیم؛
1- به طور كلی نقد در دو گونه درونی و بیرونی صورت می پذیرد. گاهی نقد توسط عوامل بیرون از حیطه قدرت صورت می گیرد و سویه ای بیرونی دارد و گاهی انتقاد از طرف مسئولان بر عملكرد خود انجام می شود كه نقدی درونی به حساب می آید. گروهی كه از بیرون نقد می كنند نیز خود به دو دسته تقسیم می شوند؛ دسته ای در پی انتقادهای سازنده هستند و عده ای رویكرد تخریبی را دنبال می كنند.
انتقاد درونی كه توسط خود مسئولان انجام می شود به نوعی خودانتقادی به حساب می آید. در تحلیل و تبیین این دو مدل نقد باید گفت خودانتقادی گامی بزرگتر از انتقادهای بیرونی در راستای رفع معایب و افزودن بر مزایا است.
2- یكی از اصلی ترین و مهم ترین ابزارهای پیگیری حقوق برای رسیدن به جامعه مطلوب سیاسی، پذیرش «نقد» به ویژه در عرصه قدرت است. جامعه عاری از نقد و انتقادپذیری به تدریج به رخوت و ركود دچار می شود. بر این اساس، نبود نقد نتیجه ای جز گسترش تك صدایی، زوال اندیشه و تفكر در جامعه نخواهد داشت چرا كه ترجیح تك سویه نگری و دوری از نگاه همه جانبه باعث استیلای تفكر خودمحورانه در فضای سیاسی جامعه می شود.
تجربه گواه آن است كه فرار از خودانتقادی و عدم پذیرش ضعف ها و كاستی ها، جز درجا زدن حاصلی نخواهد داشت. در واقع نادیده گرفتن واقعیت ها و ایرادات موجود، به تصلب و انسداد انجامیده و راه را برای رفع نقایص می بندد.
3- در نگرش سیستمی بازخوردهای منفی موجب شناسایی آسیب ها می شوند از این رو در بهبود كاركرد سیستم بازخوردهای منفی با ارزش تر از بازخوردهای مثبت به شمار می روند. به عبارتی نقد به سالم سازی می انجامد و بازخوردهای منفی سیستم را در فرآیند زمانی به سمت بهتر شدن پیش می برد. برای این كه یك جامعه پویا و فعال داشته باشیم ناگزیریم كه بر مبنای نگاهی نقدمحور حركت كنیم.
4- جمهوری اسلامی ایران قدرت خود را بر پایه اقتداری مردمی قرار داده و بر همین اساس از جایگاه و توانمندی بالایی برخوردار است؛ چرا كه پایه اقتدار آن نه زور یا مجازات بلكه مبتنی بر مشروعیت و قانون است. در واقع اقتدار مبتني بر رضایت بوده و بر این اساس نظام‏ هاي سیاسي مردم سالار مي‏كوشند تا سیاست های خود را متناسب با رای و مشاركت شهروندان همسو كنند؛ در این فضا، نهادینه شدن فرهنگ انتقاد پذیری جایگاهی محوری خواهد داشت و با اهداف و مولفه های مردم سالاری دینی پیوندهای خود را حفظ می كند.
5- از فواید برجسته خودانتقادی دولت، ایجاد فرهنگ نقد در جامعه و بالا بردن ظرفیت پذیرش آن در جامعه است. در جامعه ای كه مسئولان عملكرد خود را زیر ذره بین می گذارند تا سره را از ناسره جدا كنند، مردم نیز به هم پای آن ها، رویه ها و رفتارهای خود را مورد بازبینی قرار می دهند. نقد، سازنده است و به نوزایی و پویایی جامعه می انجامد، خود انتقادی نیز به پاسخ گویی، مسئولیت پذیری و شفافیت در عملكرد مسوولان و مدیران و پیشرفت و تعالی جامعه منجر می شود اما تا زمانی كه فرهنگ خودانتقادی در جامعه به رویه تبدیل نشود نمی توان انتظار رسیدن به توسعه همه جانبه و پایدار را داشت.
6-حركت به سمت خودانتقادی و تقویت آن، كشور را در برابر دشمنانی كه در پی ایجاد یاس و ناامیدی میان مردم هستند و بر طبل تفرقه می كوبند، بیمه می كند. افزون بر این زمینه سازی برای نقد و انتقادسازنده به مثابه ابزاری قدرتمند در برابر دشمنانی است كه در پی ایجاد درگیری و تنش در كشور هستند.
بیاییم از خودمان شروع کنیم !
عبدالجلیل کریم پور  بسیاری از اوقات در گفتارهای روزانه‌مان از افراد زیادی می‌شنویم که: همه این‌جوری اند! و بر مبنای همین منطق، رفتارهای خود را برنامه‌ریزی و به‌نوعی خودمان را همرنگ با جماعت می‌کنیم، غافل از این‌که بنا نیست رفتارهایمان تابع رفتار‌هایی باشد که به آنها اعتقادی هم نداریم! برخی‌اوقات به رفتارهایی برمی‌خوریم که با معیارهای اخلاقی هماهنگی ندارد، اما افراد زیادی آن را انجام می‌دهند!
بی‌شک، شرط درستی یک‌عمل، فقط انجام آن توسط افراد زیاد نیست، چه‌بسا آنها نیز هرکدام صرفا انجام آن توسط بقیه افراد را ملاک‌عمل قرار داده‌اند، که راهکاری منطقی و علمی نیست. اما چه باید کرد؟
اولین راهکاری که به‌نظر می‌رسد، این است که باید از خودمان شروع کنیم. خودمان را در طبق نقد بگذاریم و جوانب مثبت و منفی رفتارهایمان را از یکدیگر متمایز کنیم! کمی مدبرانه‌تر و آگاهانه‌تر رفتارهای روزمره خود را سازماندهی کنیم.
اگر نگاهی گذرا به این رفتارها داشته باشیم، می‌بینیم که به‌راحتی دروغ می‌گوییم! به‌راحتی غیبت می‌کنیم، به‌راحتی به یکدیگر تهمت می‌زنیم و به‌راحتی سوگندهای دروغین را بر زبان می‌آوریم و شوربختانه هیچ‌گاه این رفتارها را نقطه منفی زندگی خویش به‌حساب نمی‌آوریم.
بی‌گمان اگر روند به همین صورت پیش رود، رفتارهای غیرانسانی دامن گیر شخصیت ما خواهد شد و ما را به افولی غیرقابل تصور گرفتار خواهد کرد. تغییر، یگانه راهی است که نباید آن را به باد فراموشی سپرد و از آن غافل شد، هیچ‌وقت برای هیچ تغییری دیر نشده! لازم است از همین امروز شروع کنیم. اول به خودمان دروغ نگوییم، خودمان را گول نزنیم. تلاش کنیم ریاکاری را از شخصیت‌مان بزداییم و به خودمان قول دهیم که برای دیگران زندگی نکنیم بلکه با دیگران زندگی کنیم.
راستی چرا تلاش می‌کنیم مردم از رفتارهایمان خرسند باشند و آنها ما را بپذیرند؟
بی‌شک اگر ما درست بیندیشیم، درست رفتار می‌کنیم و چون درست رفتار کردیم، درست زندگی خواهیم کرد! پس ضرورتی نخواهد داشت، بقیه‌ای که در هیچ‌جای زندگی ما نیستند، برای ما راه را ترسیم کنند! اگرچه بسیار پسندیده است که در رفتارهایمان حقوق دیگران را ملاک نظر قرار دهیم و آنها را محترم بشماریم، چراکه توجه به حقوق‌اجتماعی دیگران، نشانه رشد اجتماعی خودمان است و کسانی می‌توانند آن را اجرایی کنند که آن را بفهمند.
بی‌شک زمانی که حق اجتماعی را فهمیدیم، در اجرای آن نیز کوشاتر خواهیم بود، اما رعایت این مسأله دلیل بر این نیست که پذیرفته‌شدن توسط آنها را ملاک‌عمل قرار دهیم، بلکه باید بیاموزیم که آزادانه بیندیشیم و مبتنی‌بر منطق عمل کنیم.
بیاییم فربه از اندیشه شویم و آزادمنشی را تمرین کنیم، بنده زر نشویم و برای عزت و آزادی از پای ننشینیم که انسان آزاده، آزاد می‌اندیشد، آزاد می‌زید و آزاد می‌گوید.
ایجاد تغییر از خودمان
اما ایجاد تغییر در زندگی چالش بسیاری از ما در زندگیست و باعث می‌شود تا انرژی بسیار زیادی را در طول زندگی صرف آن کنیم، تغییر در شرایط زندگی و محیط پیرامون ما در گام نخست نیازمند تغییر در درون ماست، هیچ چیزی تغییر نمی‌کند، جز با تغییر خود ما.
پس اگر از شرایط زندگی خود راضی نیستید و به هر دلیلی احساس می‌کنید که باید تغییری در روند زندگی خود ایجاد کنید باید از شناخت خودتان و تغییر خودتان شروع کنید.
آیا می‌توانم جهان پیرامونم را تغییر بدهم؟
در این ویدئو به این موضوع اشاره کردیم که آیا من به تنهایی میتوانم در جهان پیرامون خودم تغییر ایجاد کنم؟
خیلی از ما وقتی به سریال، داستان و یا یک تئوری جدید علاقه‌مند می‌شویم کنجکاو می‌شویم که بدانیم این چیز جالب را چه کسی خلق کرده است و اولین بار چه کسی این ایده به ذهنش خطور کرده است. به طور مثال وقتی سریال و فیلم معروفی با داستان بسیار خلاقانه‌ای تماشا می‌کنیم در اینترنت راجع به نویسنده یا بازیگر‌های آن سریال موفق جستجو می‌کنید. بارها پیش‌آمده وقتی بیوگرافی یک شخص بزرگ را می‌خوانید متوجه می‌شوید که با چه سختی‌های زیادی دست و پنجه نرم کرده و مشکلات زیادی را پشت سر گذاشته تا توانسته به موفقیت امروز خود برسد. اما واقعا چه چیزی باعث می‌شود یک شخص مشکلات خود را تبدیل به موفقیت کند و شرایط زندگی خود را بهبود ببخشد؟
چطور در راستای موفقیت خودم تغییر ایجاد کنم؟
اما دانش‌آموزان، مانند بقیه اقشار جامعه چطور می‌توانند موقعیت‌هایی برای خود بسازند تا از طریق آن به موفقیت‌هایی در آینده دست یابند. دانش‌آموزان در دوران کنکور هدف‌گذاری می‌کنند و برای رسیدن به هدف خود تلاش می‌کنند؛ اما این چیزی است که دیگران از بیرون می‌بینند. برخی دانش‌آموزان ممکن است به شدت مضطرب باشند یا متحمل فشار از طرف خانواده باشند. برخی شخص معروفی در حوزه مورد علاقه خود را نشان کرده‌اند و می‌خواهند درآینده هم‌چون او موفق باشند؛ به طور مثال یک دانش‌آموز رشته تجربی، علاقه دارد مانند بهترین جراح قلب کشور، موفق و محبوب باشد. پس می‌کوشد تا شرایط خود را تغییر دهد و فضایی برای خود پدید آورد که بتواند در آن محیط راحت‌تر به اهدافش برسد.
چگونه تغییر میسر می‌شود؟
هر فرصتی که انسان در زندگی بدست می‌آورد، می‌تواند منجر به موفقیتی بزرگ شود. بنابراین همان‌طور که دانش‌آموز هدف‌گذاری می‌کند و برنامه‌ریزی می‌کند، باید بتواند فرصت‌ها را غنیمت بشناسد و سریع آن‌ها را تشخیص دهد. کنجکاو شدید که چطور می‌توانید فرصت‌های موفقیت را کشف کنید؟
خود سازی واژه ای است که کم و بیش همه‌ی ما آن را شنیده ایم،اما سوال این جاست که منظور از خود سازی دقیقا جیست و چه اهمیتی در زندگی ما دارد؟ آیا خود سازی محدود به مسائل روحی میشود و یا تمام ابعاد زندگی را میتواند در بر بگیرد؟این ها سوالاتی است که طبیعتا با شنیدن کلمه خودسازی به ذهن ما متبادر میشود.ما در مقاله خودسازی چیست؟ سعی کرده ایم که ابتدائا معنا و مفهوم این واژه را مورد بررسی قرار دهیم و فواید و ثمرات آن را بیان نماییم،سپس تاثیرات فردی و اجتماعی آن را مفصل بیان کرده ایم.پس اگر میخواهید که با خودسازی و ترک گناه به صورت کامل آشنا شوید،تا انتهای این مقاله را مطالعه نمایید.
خودسازی یعنی چه؟
قبل از مطرح کردن هر چیز نیاز است که یک تعریف درست از خود سازی را بدانیم تا بتوانیم این واژه و مفهوم را بهتر درک کنیم.خوسازی را میتوان معادل کلمه “تزکیه” در زبان عربی و در روانشناسی معادل self-construction دانست.شاید بتوان یک تعریف کامل از خودسازی را اینطور بیان نمود: خودسازی به مجموع فعالیت های ذهنی و عملی میگویند که به طور سازنده و برنامه ریزی شده بر روی روح و نفس صورت میپذیرد و در نهایت منجر به سعادت دنیوی و اخروی ما میشود.انسان ها بالذاته دارای استعداد های فراوانی هستند و برای شکوفا کردن این استعداد ها نیاز است که زمینه آن فراهم شود.با خودسازی شما زمینه را برای شکوفا کردن استعداد های درونی خود (که مهم ترین آنها رسیدن به سعادت و خوشبختی است)،فراهم میسازید مثل دانه ای که با فراهم شدن تمامی زمینه ها و شرایط،بعد از مدتی به یک درخت تنومند و پر ثمر تبدیل میشود.
فواید خودسازی
خودسازی مقدمه و لازمه بسیاری از اموری است که ما در زندگانی دنیا و آخرتمان به آن ها نیاز داریم.اگر شما روح خود را قوی کنید قادر به انجام بسیاری از کارها خواهید بود و فواید بسیار بزرگی را نصیب خودتان میتوانید بکنید،مهم ترین این فواید را میتوان موارد زیر دانست:
توانایی انجام امور سخت
انجام هر کار مشکل نیازمند روح قوی و نفس ساخته شده است،هیچ موقع یک نفس و روح ضعیف قادر به تصمیم گیری های بزرگ و یا انجام امور مشکل نخواهد بود.روح ضعیف به محض برخورد به یک مشکل یا سختی،نا امید میشود و شانه خالی میکند.بنابراین میتوان گفت که با خودسازی است که انجام امور سخت و مشکل برای شما آسانتر خواهد شد.
مسئولیت پذیری
انسان های خود ساخته،همگی داری یک ویژگی بزرگ هستند.آنها مسئولیت کارهای خودشان را به خوبی برعهده میگیرند و همچنین مسئولیت هایی که به آنها واگذار میشود را به خوبی انجام میدهند و هرگز کم نمیگذارند.چرا که خودسازی باعث میشود که روح افراد بزرگ شود و همچنین باعث میشود که فرد خودش را به پستی و کوچگی فرار از مسئولیت ها آلوده نکند.
شناخت نقاط ضعف و قوت
خودسازی که در کنار خودشناسی انجام میشود،باعث میشود که انسان نقاط قوت و ضعف خود را به خوبی بشناسد و بداند که در انجام چه اموری دارای ضعف است و باید چه کارهایی را برای تقویت خودش انجام دهد.افرادی که به دنبال خودسازی هستند،حتما به بررسی و تحلیل شخصیت و وجود خودشان باید بپردازند و این منجر  به شناخت کامل از خودشان خواهد شد.
توانایی کمک به دیگران
انسان تا خودش را نسازد نمیتواند به خوبی به دیگران کمک کند.برای این که بتوانید دیگران را کمک کنید و قادر باشید آنها را به مسیر خوبی و درستی راه نمایی کنید،باید قبلش خودتان را خوب از لحاظ روحی ساخته باشید تا بتوانید بر دیگران اثر گذار باشید،برای این منظور به این کلام امام علی علیه السلام توجه کنید:
مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنَّاسِ إِمَاماً فَلْیبْدَأْ بِتَعْلِیمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلِیمِ غَیرِهِ
کسی که خود را در مقام پیشوایی و امام مردم قرار می‌دهد، باید پیش از آن که به تعلیم دیگران بپردازد، به تعلیم خویش بپردازد
در کل “قوی شدن”
فایده خودسازی را میتوان به قوی شدن خلاصه کرد.مهم ترین و اصلی ترین دلیل که انسان باید به دنبال خودسازی روحانی و نفسانی خود برود،قوی شدن روح و نفسش است تا بتواند در مقابل وسوسه های شیطانی و یا انسانی مقاومت کرده و مهیا و آماده انجام امور بزرگ شود و مطمئنا بدون خودسازی،انجام این امور غیر ممکن خواهد بود.اگر میخواهید به صورت مفصل و جامع تر با مزایا و فواید خودسازی آشنا شوید میتوانید مقاله فواید خودسازی را مطالعه نمایید.
خودسازی در اسلام
در اسلام توصیه ها و دستورات بسیار فراوانی به مسئله خودسازی شده است و تاکیدات خیلی زیادی به این موضوع شده است.علما و عرفای بزرگ بیان میدارند که ما در هر لحظه در دوران زندگیمان در حال ساختن وجود خود هستیم،پس باید بدانیم و متوجه باشیم که چگونه در حال ساخت نفس و روح خود هستیم.در ادامه چند نمونه از فرمایشات بزرگان را راجع به مسئله خودسازی را بیان مینماییم:
امام علی علیه السلام میفرمایند:
 إِذَا رَغِبْتَ فِي صَلَاحِ نَفْسِكَ فَعَلَيْكَ بِالاقْتِصَادِ وَ الْقُنُوعِ وَ التَّقَلُّل‏
تربیت کردن نفس های خود را به عهده بگیرید و آن ها را از سلطه عادت هایشان باز دارید.(تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 237 ، ح 4767)
مُعلّمُ نفسِهِ و مُؤدّبُها أحَقُّ بالإجْلالِ مِن معلّمِ النّاسِ و مُؤدّبِهِ
کسی که آموزگار و مربی خود باشد،بیشتر در خور بزرگداشت است تا کسی که آموزگار و مربی مردم باشد.(نهج البلاغه(صبحی صالح) ص 480 ، ح 73)
صَلَاحُ النَّفْسِ مُجَاهَدَةُ الْهَوَى‏‏
خودسازی در گرو مبارزه با هوای نفس است.(تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 241 ، ح 4881)
نمونه ومثال های بسیار دیگری در فرمایشات ائمه و بزرگان در رابطه با خودسازی و مبارزه با هواهای نفسانی وجود دارد که ما در این اینجا چند نمونه آن را مطرح کرده ایم.در نگاه قرآن و اسلام،مهم ترین چیزی که باعث رستگاری و خوشبختی انسان،هم در امور دنیوی و هم اخروی میشود،خوسازی است.
خودسازی در قرآن
همانطور که ذکر شد،خودسازی را میتوان معادل کلمه “تزکیه” در عربی دانست،کلمه تزکیه که ریشه آن “زکی” است در بسیاری از آیات قرآن قابل مشاهده است که این به اهمیت بالای این موضوع اشاره دارد،ما چند نمونه از آیات قرآن که به مسئله تزکیه پرداخته است را ذکر مینماییم:
قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا (سوره شمس،آیه 9)
در این آیه ،وعده قطعی خداوند در ارتباط با سعادت مندی و پیروزی به کسی داده شده که خودسازی کند و نفسش را تزکیه کند.
کمَا أَرْسَلْنَا فِیکمْ رَسُولا مِنْکمْ یتْلُو عَلَیکمْ آیاتِنَا وَیزَکیکمْ (سوره بقره،آیه 151)
 همچنان که در میان شما از خودتان رسولی فرستادیم که آیات ما را بر شما تلاوت می کند و تزکیه تان می نماید.
این آیه به طور صریح نیز بیان میدارد که یکی از اصلی ترین دلایل بعثت انبیا و رسولان،کمک به خودسازی افراد و تزکیه آنان است.
اگر میخواهید با مصادیق خودسازی در آیات قرآن کریم بیشتر آشنا شوید،توصیه میکنیم مقاله خودسازی در قرآن را مطالعه نمایید.
روایت در مورد خودسازی
در جملات و روایات رسیده از اهل بیت علیهم السلام تاکید های بسیار زیادی در رابطه با خودسازی و تزکیه نفس دیده میشود.به طوری که یکی از برنامه های مهم زندگی هر انسان مؤمنی را باید خودسازی و کار روی نفس دانست.ما در ادامه به ذکر چند روایت درباره خودسازی و خودشناسی میپردازیم:
1.امام صادق عليه السلام : از خودت براى خودت بهره بگير، از خودت در دوره تندرستى پيش از بيمارى، و در دوره توانايى پيش از ناتوانى و در زندگى قبل از مرگ، بهره بگير.
2.امام على عليه السلام : شب و روز، در تو عمل مى كنند، پس تو در شب و روز عمل كن، و از تو مى گيرند و مى كاهند، تو هم از آن دو (بهره) بگير.
3.اميرمؤمنان عليه السلام : هركس خود را پيشواى مردم قرار دهد، پيش از آموختن ديگران، به آموزش خود بپردازد
4.امام على عليه السلام : به يقين، بهاى جان هاى شما چيزى جز «بهشت» نيست، پس خود را جز به بهشت نفروشيد.
تفکر و دقت در همین چند روایت شریف میتواند در مسیر خودسازی و رشد انسان تاثیر بسیار زیادی داشته باشد.
خودسازی در روانشناسی
خودسازی یا self-construction در روانشناسی بیان میدارد که افراد باید بتوانند به بهترین خودشان تبدیل شودند تا به اهداف و خواسته های خویش برسند.در این تعریف از خودسازی،باید شما قادر باشید که اهداف زندگی خودتان را به طور واضح مشخص کرده و برای آن برنامه ریزی کنید و همچنین ذهن و تفکر خودتان را طوری تربیت کنید که از مشکلات نهراسد و با روحیه و قدرت بالا بتواند از پس آنها بربیاید.مهم ترین شاخصه ها در خودسازی روانشناختی را میتوان این موارد دانست:
خودشناسی و شناخت نقاط قوت و ضعف
هدف گذاری درست و مناسب
برنامه ریزی
اقدام
بهبود طرز فکر
آرام سازی ذهن
در این دیدگاه نسبت به خودسازی،نگاه صرفا به موفقیت های مادی و دنیوی است که در جای خودش بسیار خوب و مناسب است ولی خودسازی در دیدگاه دینی و اعتقادی،به فراتر از این دنیا نگاه میکند.اگر میخواهید با خودسازی از نگاه روانشناسی بیشتر آشنا شوید،توصیه میکنیم مقاله خودسازی در روانشناسی را حتما مطالعه کنید.
خودشناسی برای خودسازی
در اسلام و همچنین در علوم روانشناسی،مقدمه خودسازی و رسیدن به موفقیت های بزرگ را خودشناسی میدانند.اساساً خودسازی بدون خودشناسی بسیار مشکل و یا غیر ممکن خواهد بود.چرا که شما قرار است نفس و روح یک انسان را تربیت و رشد دهید پس اگر انسان را درست نشناسید چگونه میتوانید روی آن کار کنید؟! رشد دادن موجودی ناشناخه تقریبا غیر ممکن است.بنابراین برای خودسازی ابتدا باید خودتان و مکانیزم نفس و بدن خود را کاملا درک کنید تا قادر باشد طبق آن،خود و شخصیتتان را رشد دهید و بسیازید.اگر میخواهید آگاهی بیشتری از خودشناسی و رابطه آن با خودسازی کسب کنید،میتوانید مقاله خودشناسی برای خودسازی را مطالعه نمایید.
خودسازی شخصیتی
خودسازی شخصیتی ذیل و زیر مجموعه خودشناسی شخصیتی است.یعنی بعد از اینکه نقاط قوت و ضعف خود را شناختید باید گام به گام در جهت بهبود فردی خودتان قدم بردارید تا به موفقیت هایی که در نظر دارید برسید.خودسازی شخصیتی یعنی قوی کردن شخصیت خودتان تا جایی که قادر باشید نقاط ضعف خود را ترمیم کرده و نقاط قوت خود را ارتقا ببخشید.اگر بتوانید شخصیت خود را بسیازید و آن را تبدیل به شخصیتی قدرتمند کنید،بدون شک قادر بر انجام کارهای بسیار بزرگی خواهید بود،چرا که کارهای بزرگ را شخصیت های بزرگ قادرند انجام دهند.اگر درباره خودسازی شخصیتی میخواهید بیشتر بدانید توصیه میکنیم مقاله خودسازی شخصیتی را مطالعه بفرمایید.
مراحل خودسازی چیست
مراحل خوسازی که به آن در علم اخلاق و عرفان به مراحل سلوک نام گذاری کرده اند تا حدی در بین بزرگان متفاوت است ولی آنچیزی که در علوم اخلاقی مشهور تر است را ما در ادامه ذکر مینماییم:علمای بزرگ مراحل سلوک را در چهار مرتبه ذکر کرده اند:
مشارطه
مراقبه
محاسبه
معاتبه و معاقبه
1.مشارطه در خودسازی
مشارطه به این معناست که انسان در ابتدای هر روز و به طور مرتب با خودش شرط ببندد و به خودش بادآوری کند که امروز باید از پلیدی ها دوری کنم و به خوبی ها روی بیاورم.
2.مراقبه در خودسازی
مراقبه را میتوان به مواظبت کردن تعبیر کرد.در این مرحله انسان باید تمامی دقت و حواسش را در طول متمرکز کند که مبادا خلاف مشارطه ای که در ابتدای روز انجام داده،عمل کند.
3-محاسبه در خودسازی
سالک باید در این مرحله و در پایان هر روز به محاسبه خودش بپردازد و بررسی کند که آیا امروز توانسته به خوبی مراقبه را انجام دهد یا نه؟ و اینکه تا چقدر قادر بوده که به مشارطه ای که در ابتدای روز انجام داده،عمل نماید؟
4.معاتبه و معاقبه
معاتبه و معاقبه به این معناست که اگر در طول روز نتوانست به خوبی مراقبه خود را انجام دهد،نفسش را تنبیه نماید تا در روزهای آینده دوباره این خطاها را انجام ندهد.
لازم به ذکر است که این مراحل برگرفته از احادیث و آیات فراوان در قرآن است که علمای اخلاق آن ها را دسته بندی کرده و به این مراحل تقسیم کرده اند.برای این منظور میتوانید به کتابهایی مثل معراج السعاده نوشته ملا احمد نراقی مراجعه نمایید.اگر میخواهید با نظریات و مدل های مختلف مراحل خودسازی بهتر آشنا شوید،توصیه میکنیم مقاله مراحل خودسازی را مطالعه نمایید.
تمرینات خودسازی
برای این که بتوانیم خودسازی را شروع نماییم نیاز است که به چند مسئله توجه داشته باشیم و آن ها را با تمرین کردن در وجود خود نهادینه کنیم و گرنه اقدام به خودسازی با شکست مواجه خواهد شد و در نهایت چیزی چز نا امیدی در پی نخواهد داشت.مهم ترین آن ها را میتوان این موارد دانست:
1.اراده خود را قوی کنید:اگر میخواهید در این راه قدم بگذارید باید اراده قوی داشته باشید تا بتوانید در برابر هوس ها و وسوسه ها به خوبی مقاومت نمایید.
2.توجه به مراحل چهارگانه خودسازی:در برنامه زندگی خودتان باید حتما به مراحل چهارگانه ای که ذکر شد توجه ویژه ای داشته باشید تا خودسازی را به بهترین شکل انجام دهید.
3.از تفکر و خلوت بهره ببرید:داشتن خلوت و تفکر میتواند پنجره ای به سوی نور و روشنایی باشد و میتواند بسیار شما را در راه خودسازی کمک کند.به قول حضرت رسول صل الله علیه و آله که فرمودند:
فِکرَهُ ساعَهٍ خَیرٌ مِن عِبادَهِ سَنهٍ
لحظاتی تفکر بهتر است از یک سال عبادت
با در نظر داشتن این سه نکته میتوانید خودسازی را شروع کنید و امید داشته باشید که در این راه موفق شوید.اگر میخواهید با تمرین های خودسازی به زبان ساده بیشتر آشنا شوید،توصیه میکنیم حتما مقاله تمرینات خودسازی را مطالعه بفرمایید.
شروع خودسازی
تا اینجای مقاله به خوبی با مفهوم خودسازی و اهمیت آن آشنا شدید و حتما علاقه مند شده اید که خودسازی را شروع کنید اما ممکن است ندانید که چگونه و از کجا باید پا به عرصه خودسازی بگذارید؟شروع خودسازی ابتدائاً نیازمند آگاه شدن از یکیسری از شناخت ها است.به عنوان مثال،اولین چیزی که بسیار اهمیت دارد،مسئله خودشناسی است.تا وقتی شما خودتان را نشناسید و از ابعاد روحی و جسمی خودتان آگاه نباشید،نمیتوانید برنامه صحیحی برای خودسازی خود طرح ریزی کنید.بنابراین میتوان گقت اولین و مهم ترین قدم برای خودسازی،خودشناسی است.بعد از خودشناسی نیاز به شناخت آفت ها و بازدارنده ها است.ما در مقاله شروع خودسازی به صورت کامل به این مسائل پرداخته ایم و مهم ترین راهکارها و روشهایی که میتواند به یک شروع درست برای خودسازی،کمک کند را بیان نموده ام،پیشنهاد میکنیم حتما مقاله شروع خودسازی را مطالعه نمایید.
برنامه کامل خودسازی
برنامه داشتن برای خودسازی میتواند در این راه به شما کمک بزرگی کند و به شما یاری میدهد تا همه چیز طبق برنامه و با اصول جلو برود.شاید بتوان گفت بهترین برنامه برای خودسازی باید توسط استاد متخصص و زیر نظر بزرگان انجام بپذیرد چرا که هر کسی دارای روحیه و شخصیت خاصی است و باید طبق آن روحیات و ملکات نفسانی برنامه ریزی شود.اما به دلیل در دسترس نبودن همیشگی استاید و بزرگان میتوان یک برنامه کلی را در نظر داشت و طبق آن عمل کرد تا جایی که بتوان مسائل و موارد مهم را به انجام برسانید.این برنامه کلی میتواند شامل این موارد باشد:
1-اول از همه باید خودشناسی داشته باشید و استعدادهای ذاتی انسانی خود را بشناسید.
2-توجه به مراحل 4 گانه خودسازی که ذکر شد.بعضی از عرفا این مراحل را 6 تا میدانند که شامل:یغظه،توبه،مشارطه،مراقبه،محاسبه و معاتبه است.
3-داشتن ساعات یا دقایقی خاص به صورت روزانه برای خلوت با خدا و تفکر.
4-توجه به ممارست در انجام برنامه.
داشتن این برنامه ها میتواند در خودسازی به انسان کمک کند اما برای اینکه بهترین نتیجه را بگیرید مشورت از اساتید بزرگ میتواند بهترین برنامه را برای خودسازی شما در بر داشته باشد.برای آشنایی بیشتر با نحوه برنامه ریزی برای خودسازی،توصیه میکنیم مقاله برنامه خودسازی را حتما مطالعه نمایید.
خودسازی اخلاقی
درست است که اخلاق یک ویژگی است که در بیرون از انسان نمایان میشود و در ارتباط با بقیه افراد و یا موجودات نمود پیدا میکند ولی ابن نکته را باید بدانید که اخلاق ریشه در درون انسان دارد و تا انسان از درون خودش را نساخته باشد نمیتواند به خوبی اخلاقیات را رعایت کند و اگر در ظاهر هم بعضی مسائل را رعایت کند،احتمالا درگیر ریا و یا تکبر و امثال این موارد خواهد شد.بنابراین برای داشتن اخلاق نیکو نیز نیاز است که خودسازی به روش و شیوه درستی انجام شود تا خلق و خوی فرد زیبا و نیکو گردد.اگر میخواهید با مباحث خودسازی اخلاقی بیشتر آشنا شوید،مقاله خودسازی اخلاقی میتواند بسیار مفید فایده باشد.
خودسازی معنوی
وقتی سخن از خودسازی به میان میاید،اغلب، ذهن انسان به سمت امور معنوی و غیر مادی میرود،بنابراین منظور ما از خودسازی،خودسازی معنوی است.اما خودسازی معنوی چیست؟کلمه معنوی از معنا گرفته شده و اشاره به عالم معنا دارد که روح انسان در اصل متعلق به آن است.پس در خودسازی باید سعی کنیم که روح خود را قوی تر کنیم و آن را از آلودگی های مختلف رها سازیم تا ارتباط روح ما با عالم معنا بهتر برقرار شوید و خیرات و برکات خداوند نصیب انسان شود.میتوان بهترین راهکار برای خودسازی معنوی را همان مراحل و تمریناتی دانست که در این مقاله به آنها اشاره شده است.اگر از خودسازی معنوی و راههای رشد معنوی میخواهید بیشتر بدانید،حتما مقاله خودسازی معنوی را مطالعه نمایید.