رویای «رسیدن به ثروت» در«نبود عدالت»!

 جمال الدین قائمیان- کمتر از یک ماه است که دوباره موضوع رمز ارزها با همه‌گیر شدن بازی کریپتویی همسترکامبت سر زبان‌ها افتاده و سئوال‌های بسیاری را در این زمینه ایجاد کرده است.
حدود یک ماه قبل بود که خبر لیست شدن نات کوین تلگرام، بار دیگر موجی از گفتگوها درمورد رمز ارزها و کوین‌های دیجیتال را در فضای مجازی کشور ایجاد کرد.
اگر بخواهیم خیلی ساده و سریع به خلاصه موضوع بپردازیم باید بگوییم، تلگرام در رقابت با سایر پلتفرمها، از رمز ارز مخصوص به خود رونمایی کرد و مدتی بعد  موضوع رسمیت گرفتن مبادله این رمز ارز سر و صدای زیادی ایجاد کرد.
 در واقع وقتی یک پروژه ایردراپ (ارز دیجیتال رایگان توزیع شده) در صرافی‌های رمز ارز لیست می‌شود امکان خرید و فروش پیدا کرده و دارای ارزش می‌گردد.
همین جرقه کافی بود تا پروژه‌های مشابه نات کوین در قالب یک سری بازی‌های کریپتویی در بستر کانال‌های تلگرامی کلید بخورند و "همسترکامبت" یکی از این پروژه‌ها  در قالب یک ربات تلگرامی بود که ظرف کمتر از 10 روز با یک فضاسازی غیر منتظره طیف گسترده ای از دنبال کنندگان را به سمت خود کشاند.
این تبلیغات غیر متمرکز در فضای مجازی و واقعی تا جایی پیش رفت که در یکی دو روز گذشته پیامهای متعدد JOINED TO TELEGRAM  برای کاربران سنتی تر تلگرام  تعجب برانگیز شد.
به نظر میرسد تحت تاثیر فضای تبلیغاتی بسیاری از کاربران برای کسب درآمدهای نجومی و ساده متقاضی استفاده از این فضای جدید و ناشناخته شده اند.
به صورت خلاصه اینکه، بعد از ملحق شدن به ربات تلگرامی همستر کامبت، گزینه های متنوعی از کلیک مستقیم تا بازی‌های معمایی ساده برای جمع اوری کوین‌ها بی ارزش در اختیار کاربر قرار می‌گیرد.
به نظر می رسد انگیزه اصلی حضور اقشار مختلف در این فضا کسب درآمد ساده به واسطه تبلیغات وسیعی باشد که از سمت کانالهای تلگرامی آغاز شده است.
هرچند مدل درآمدزایی این سازوکار فعلا مبهم است اما تحت تاثیر یک فضای روانی همه گیر تقاضای چشم گیر برای عقب نماندن از کسب کوینهای رایگان فعلا بی ارزش ایجاد شده است.
همانطور که مشخص است،  این موضوع در کنار درآمد مبهم و نامعلوم هزینه‌هایی هم به کاربران تحمیل می‌کند.
 فعلاً با توجه به فیلتر بودن تلگرام در کشور تقاضای فیلتر شکن ها بار دیگر صعودی شده و زمینه ای تازه برای سودجویی صاحبان این کسب و کارها ایجاد شده است.
همچنین نباید از اتلاف وقتی که این بازی های کریپتویی به کاربران برای بازدهی که آینده آن مشخص نیست تحمیل می‌کند غافل شد، از سوی دیگر به نظر می‌رسد جدای از استهلاک گوشی‌های تلفن همراهی که سالیانه تا 3 میلیارد دلار صرف واردات آنها میشود از هزینه های سرسام اور اشغال پهنای باند اینترنت کشور نیز نباید غافل شد.
به نظر میرسد با توجه به اهمیت ابعاد اجتماعی و اقتصادی موضوع دستگاه‌های مرتبط در دولت هم بایستی در این  خصوص شفاف سازی کنند. بر همین اساس وزارت ارتباطات، مرکز ملی فضای مجازی و سایر دستگاههای تخصصی بایستی با تشریح ابعاد مختلف موضوع  برای مردم در مورد پدیده های جدیدی که در حوزه فضای مجازی ایجاد می‌شود اطلاع رسانی کنند.
همسترکامبت چیست؟
استفاده از برنامه همسترکامبت، در کنار درآمد مبهم و نامعلوم هزینه‌هایی هم به کاربران تحمیل می‌کند و نباید از اتلاف وقتی که این بازی‌های کریپتویی به کاربران برای بازدهی که آینده آن مشخص نیست تحمیل می‌کند غافل شد. تلگرام اولین پیام‌رسانی بود که با هدف ایجاد یک زیرساخت برای انجام پرداخت‌های درون برنامه‌ای پلتفرم تلگرام، ارز دیجیتال تون را راه‌اندازی کرد. شاید ابتدا کسی فکر نمی‌کرد که تون کوین بعد از گذشت حدود ۲ سال، رشد ۱۵ برابری را تجربه کند تلگرام با استفاده از این ارز شرایط را برای خریدهای درون برنامه‌ای مثل خرید تلگرام پریمیوم، خرید یوزرنیم تلگرام فراهم کرد اما تون کوین خیلی فراتر از یک ارز دیجیتال برای تسهیل فرایند پرداخت درون برنامه‌ای بود.
در چنین شرایطی زمانی که حدود ۲ سال از عرضه تون کوین و موفقیت آن؛ می‌گذشت تلگرام نات کوین را معرفی کرد که خیلی شباهت زیادی به تون کوین نداشت.
در واقع نات کوین نوعی بازی کریپتویی برای کسب درآمد «Play-To-Earn» یا به اختصار P۲E محسوب می‌شود که کاربران آن می‌توانند از طریق بازی کردن درآمد کسب کنند (در نات کوین بازی کردن همان کلیک کردن محسوب می‌شود).
نات کوین از همان روزهای اول معرفی، توجه تعداد زیادی از کاربران را به خود جلب کرد در آن روزهای ابتدایی خیلی از فعالان حوزه تکنولوژی درباره نات کوین صحبت کردند و نظر اکثریت بر این بود که نات کوین عاقبت ندارد و هیچ وقت امکان تبدیل آن به وجه نقد وجود ندارد.
اما بعد از گذشت مدتی در ۱۳ فروردین عرضه نات کوین به پایان رسید در واقع امکان استخراج (ادامه بازی و کلیک کردن) تمام شد، بعد از آن نوبت به لیست شدن نات کوین در صرافی‌های معتبر رسید برخلاف باور فعالان حوزه تکنولوژی نات کوین در اکثر صرافی‌های معتبر لیست شد و امکان تبدیل آن به تون کوین و خیلی از رمز ارزهای دیگر فراهم شد.
در روزهای اول لیست شدن نات کوین قیمت آن نزولی بود اما با توجه به تاکید پاول دوروف (مدیرعامل تلگرام) در کانال شخص خودش مبنی بر اینکه: "نات کوین‌هایم را تا زمانی که ارزش آن ۱۰۰ برابر شود نگه می‌دارم" قیمت نات کوین رشد قابل توجهی را تجربه کرده است.
"همسترکامبت" یکی دیگر از این پروژه‌ها در قالب یک ربات تلگرامی بود (مالک رسمی این پروژه تلگرام نیست) که ظرف کمتر از ۱۰ روز با یک فضای سازی غیرمنتظره طیف گسترده‌ای از دنبال کنندگان را به سمت خود کشاند.
این تبلیغات غیرمتمرکز در فضای مجازی و واقعی تا جایی پیش رفت که در یکی دو روز گذشته پیام‌های متعدد JOINED TO TELEGRAM برای کاربران سنتی‌تر تلگرام تعجب‌برانگیز شد و به این نکته هم باید توجه کرد که مشارکت در همستر کامبت چند برابر بیشتر از نات کوین بوده به علت اینکه همستر کامبت از رفرال (عضوگیری) به عنوان گزینه‌ای برای کسب درآمد کاربران استفاده کرده است نکته‌ای که در نات کوین به آن توجه زیادی نشده بود و همچنین در واقع افرادی که از نات کوین جامانده بودند تلاش کردند تا از این ارز جدید و مبهم جا نمانند و در واقع شانس خود را برای کسب درآمد کلیکی امتحان کنند.
همانطور که مشخص است، این موضوع در کنار درآمد مبهم و نامعلوم هزینه‌هایی هم به کاربران تحمیل می‌کند.
همچنین نباید از اتلاف وقتی که این بازی‌های کریپتویی به کاربران برای بازدهی که آینده آن مشخص نیست تحمیل می‌کند غافل شد، از سوی دیگر به نظر می‌رسد جدای از استهلاک گوشی‌های تلفن همراهی که سالیانه تا ۳ میلیارد دلار صرف واردات آن‌ها می‌شود از هزینه‌های سرسام‌آور اشغال پهنای باند اینترنت کشور نیز غافل شد.
به نظر می‌رسد با توجه به اهمیت ابعاد اجتماعی و اقتصادی موضوع دستگاه‌های مرتبط در دولت هم بایستی در این خصوص شفاف‌سازی کنند.
خدا رو چه دیدی شاید پولشم گرفتیم!
اما علت این حجم استقبال افراد از رباتی که حتی نمی‌توان نام بازی را به آن اطلاق کرد چیست؟ آنهم وقتی حتی ذره‌ای از ماهیت کاری که می‌کنند خبر ندارند و صرفا ضربه می‌زنند که از غافله عقب نمانند و بعد این توجیح را می‌آورند که «ربات که از ما اطلاعات شخصی نگرفت، تازه تلگرام بهش تیک آبی هم داد. قرار هم نیست هزینه‌ای بکنیم. پس ضربه می‌زنیم، خدا رو چه دیدی شاید پولشم گرفتیم!»
با این وجود همچنان چند ابهام بزرگ درباره این بازی وجود دارد؛ نخست آنکه ابعاد دسترسی‌های این بازی به اطلاعات شخصی افراد هنوز کاملا مشخص نیست. ثانیا اصلا معلوم نیست در آینده این سکه‌ها به پول تبدیل می‌شوند یا خیر؟ در نهایت آیا همستر کامبت امکان پشتیبانی حضور این تعداد کاربر را دارد؟ سوالی که از ظهر روز پنجشنبه ۱۷ خرداد ماه تا بامدادِ جمعه و لحظه نگارش این گزارش، لحظه به لحظه پررنگ‌تر شد، چرا که در تمام طول این مدت تلاش بازیکنان برای ورود به همستر کامبت با خطا مواجه می‌شد.
مصائب مهارت‌هایی که نیاموختیم!
در همین زمینه دکتر محمد رحیمی - جامعه‌شناس و استاد دانشگاه ‌در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به رونق استفاده از بازی Hamster kombat، گفت: در اینجا با دو مقوله فرهنگی - اجتماعی مواجه هستیم که به نظر می‌رسد در مورد هیچکدام سواد و دانش لازم وجود ندارد؛ یکی از این مقوله‌ها رسانه و دیگری درآمدزایی است. سواد رسانه‌ای دانشی‌ است که همه ما در هر لحظه از زندگی روزمره به آن نیاز داریم چراکه زندگی ما با رسانه‌ها پیوند خورده است. زندگی انسان امروزی درگیر پیام‌های مختلف حقیقی و مجازی رسانه‌هاست و این پیام‌ها زندگی ما را تغییر می‌دهند. سواد مالی نیز یک مهارت شخصی است که به‌ کارگیری آن در زندگی این شانس را به ما می‌دهد تا شرایط مالی بهتری داشته باشیم.
وی افزود: اما در اینکه چرا در روزهای اخیر موج گسترده‌ای از مردم به سمت بازی همستر کامبت می‌روند و آن را تبلیغ می‌کنند به این دلیل است که ما نه در حوزه رسانه و نه در حوزه درآمدزایی، دانش لازم را فرانگرفته‌ایم و به راحتی فریب تبلیغات رسانه‌ای را می‌خوریم. نمونه‌ای از این عدم آگاهی کافی را درمورد بورس و ارز دیجیتال دیدیم که بسیاری از شهروندان بدون آگاهی و اطلاع لازم سرمایه خود را وارد این محیط مالی کردند و ضرر و زیان بسیاری هم متحمل شدند.
رفتار توده‌ای برای عقب نماندن از غافله
این جامعه‌شناس درباره گرایش جمعی به این بازی، اظهار کرد: بخشی از موضوع وابسته به رسانه‌ها و فضای مجازی است. این خاصیت فضای مجازی است که رفتارهای هیستریک را در مخاطبین خود برانگیزند. زمانی که فضای این رسانه‌ها مملو از اخبار همستر، رکورد زنی جمع‌آوری سکه، دعوت از مخاطبین تلگرام و... می‌شود این ذهنیت در برخی افراد به وجود می‌آید که «چرا من از این غافله عقب بمانم؟» و همین امر سبب می‌شود تا درگیر رقابت برای سبقت گرفتن از هم شوند.
وی افزود: زمانی که فرد ترس از دست دادنِ فرصت سودآوری و جاماندن از بقیه را دارد، منطق و تحلیل خود را کنار گذاشته و در مواقع حساس، به صورت توده‌ای عمل کرده و فقط با روند بازار پیش می‌روند. رقابتی که این روزها شاهد آن هستیم نه یک گروه خاص، بلکه همه گروه‌های اجتماعی را درگیر خود کرده است و به یک مسئله‌ اجتماعی تبدیل شده است. این گرایش جمعی که عمدتا خودانگیخته، هیجانی و پیش‌بینی ناپذیر می‌شود به این دلیل است که گاهی اوقات، انسان‌ها رفتارهایی انجام می‌دهند تا بتوانند نزدیکی خود را با اجتماع بیشتر حس کنند.
رحیمی تاکید کرد: پشتوانه رفتار توده‌ای که این روزها شاهد آن هستیم دلیل، منطق و تحلیل نیست و تنها موردی که باعث آن رفتار شده، پیروی از اجتماع بوده است. در واقع، به دلیل اینکه افراد زیادی دست به این کار می‌زنند، این احساس به فرد القا می‌شود که کاری که می‌کند، صحیح است.
با «همستر کامبت» پولدار می‌شویم؟
وی با بیان اینکه رویای پولدار شدن و شتابزدگی در رسیدن به ثروت آن هم بدون تلاش و سخت‌کوشی از ویژگی‌های بارز نسل جدید جامعه ایرانی است، گفت: همواره در جامعه گروه‌هایی هستند که می‌خواهند زرنگ‌مآبانه و به راحتی ثروتمند شوند. به اعتقاد بنده پول بادآورده و هیجان آن احتمالاً یکی از مهم‌ترین عواملی است که افراد را به سمت همستر کامبت سوق داده است. البته یکی از دلایل دیگر هم می‌تواند احساس بی‌قدرتی اجتماعی و توزیع نابرابر فرصت‌های اجتماعی باشد؛ زمانی‌که افراد احساس ‌کنند برای رسیدن به ثروت نیازی به ریاضت، سختی، آموزش، مهارت و قابلیت‌های ویژه‌ای نیست و تصور کنند که امکانات و شرایط تحرک اجتماعی به صورت عادلانه در جامعه توزیع نشده است؛ به دنبال مسیرهای راحت و میان‌بُر برای رسیدن به هدف خود می‌روند تا کمتر زحمت بکشند و درعین‌حال سریع‌تر به مقصد دلخواهشان برسند. «همستر کامبت» اصلا ویژگی‌های یک بازی را ندارد چه برسد به اینکه بخواهد سرگرم کننده باشد! از زمانی که روی لینک بازی که دوستتان برایتان ارسال کرده بزنید، وارد فضای بازی شده و مرحله اول را با پایه ۵۰۰۰ سکه‌ای که همستر به شما جایزه داده و ضربه زدن روی صفحه نمایشگر شروع می‌کنید. همین!
اگر همستر به درآمدزایی نرسد چه می‌شود؟
رحیمی درباره تاثیر این موج شکل گرفته، بیان کرد: عجله برای پولدار شدنِ بی‌زحمت و به هر قیمتی، چنانچه موجب درآمدزایی نشود، باعث بروز ناهنجاری‌های روانی و اجتماعی در افراد می‌شود. بسیاری از راه‌های یک شبه پولدار شدن گاهی اوقات با ریسک‌های زیاد و عواقب نامطلوب همراه هستند. این شکست‌ها باعث نزول جایگاه اجتماعی و از دست دادن اعتماد به نفس می‌شود و سلامت فردی و اجتماعی افراد را به خطر می‌اندازد.
این جامعه‌شناس تاکید کرد: در عصر دیجیتال و فناوری‌های هوشمند، هدفی که زمان‌بر باشد و یا دیرهنگام کسب شود به مثابه شکست تعریف می‌شود. این ویژگی عصر حاضر یعنی سرعت و زودبازده بودن بر ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری افراد و به‌ویژه قشر نوجوان و جوان به مرور زمان تاثیرات منفی می‌گذارد که مهم‎ترین آن‌ها ترویج روحیه فردگرایی و عجول بودن است. این خصلت تبعات اجتماعی زیان باری برای جامعه دارد. بسیاری از این افراد در دام سودجویانی می‌افتند که به طمع ثروت‌اندوزی و سودآوری‌های استثنایی دست به هر اقدامی می‌زنند. بنابراین جهت پیشگیری از عواقب این قبیل رفتارهای جمعی، لازم است بیش‌تر از هر زمان دیگری از آموزش‌های این زیست جهان بهره بگیریم و سعی کنیم در عصر دیجیتال، سواد رسانه‌ای و مالی خود را رشد دهیم.
پیامدهای غرق شدن در «همستر» و دیگر پدیده‌های مجازی
فضای مجازی هر از چند گاه پدیده‌ای رو می‌کند که نشان می‌دهد انواع شبکه‌ها و پلتفرم‌های این فضا تا چه حد می‌تواند زندگی واقعی افراد را دچار دگرگونی سازد.
چند ماه پیش بود که انواع اپلیکیشن‌ و روبات‌های هوش مصنوعی مانند «چت جی پی تی» (ChatGPT) نقل محافل شد و هنوز هم تصاویر هوش مصنوعی و پرسش‌وپاسخ‌های مجازی مورد توجه بسیاری از کاربران این فضا است.
این روزها اما «همستر کامبت» (Hamster Kombat) نگاه بسیاری را در دنیای بازی‌های کریپتویی به خود دوخته و توانسته رقبایی مانند «تپ سواپ» (TapSwap) را کنار بزند.
بسیاری، انگیزه هزاران نفری را که با اشتیاق، انگشتانشان را روی صفحه گوشی تلفن همراه می‌کوبند، امید به کسب درآمد می‌دانند اما نمی‌شود منکر ویژگی‌های ذاتی و جذاب پدیده‌های فضای مجازی شد.
همزمان، شروع تعطیلات تابستان، با افزایش نگرانی خانواده‌ها در خصوص میزان و نحوه وقت‌گذرانی فرزندانشان در فضای مجازی همراه است.
طبق نظریه «خشنودی و رضایت» اگر بین محتوای رسانه یا پدیده سایبری و نیاز فرد همخوانی وجود داشته باشد، محتوای موجود در آن‌ها نیاز فرد را رفع کرده و در وی نوعی ارضاء به وجود می‌آید
به ظاهر ساده‌ترین و بی‌دردسرترین راه برای زندگی مسالمت‌آمیز در آپارتمان‌های کم متراژ با پدر و مادرهای خسته از فشار کار و معیشت، همین است؛ یک گوشی یا تبلت در دست فرزندِ سر به لاک فروبرده و خانه‌ای پر از آرامش! غافل از اینکه در بطن این آرامش، طوفانی ویرانگر در جریان است. زمان زیادی نمی‌برد که آسیب‌های گسترده و عمیق جسمی و روانی وقت‌گذرانی بی‌رویه در فضای مجازی، خود را بروز دهند.
محققان بسیاری تلاش کرده‌اند تا عوامل گرایش و الگوهای استفاده از این فناوری و همچنین پیامدهای احتمالی آن را دریابند تا بتوانند خانواده‌ها و مسئولان جامعه را در برخورد درست و منطقی برای استفاده از آن یاری کنند.
«سعید سیف درخشنده»، «اکبرعطادخت» و همکارانشان در پژوهشی، گرایش دانش‌آموزان به فضای مجازی را بر مبنای عوامل فردی، زمینه‌ای و محیطی مدل‌یابی کرده و پیامدهای روانشناختی آن را مورد ارزیابی قرار داده‌اند. یافته‌های این پژوهش در بهار ۱۴۰۰ در مجله مطالعات روانشناسی تربیتی منتشر شده که مختصری از آن در ادامه می‌آید:
چرا جذب فضای مجازی می‌شویم؟
فضای مجازی با رشد چشمگیر خود به عنوان پدیده‌ای جهانشمول، امکان و فرصتی را به وجود آورده که کاربران بتوانند اطلاعات و خدمات مورد نیاز خود را در هر زمان، هر کجا و به هر میزان که بخواهند دریافت کنند. چنین ویژگی‌های جذابی باعث علاقه و رغبت بیش از پیش افراد به استفاده از این فناوری شده است.
از آنجا که ورود فناوری‌ها همیشه با محاسن و معایبی همراه است، استفاده از فضای مجازی و وجود رفتارهای افراطی و عوارض زیان‌آور ناشی از آن، در میان بعضی از کاربران کودک و نوجوان به یکی از دغدغه‌های اصلی خانواده‌ها تبدیل شده است. حتی بزرگسالان هم از این دام در امان نیستند.
استرس، اضطراب و افسردگی و اعتیاد به استفاده از اینترنت از جمله مهم‌ترین آسیب‌های فضای مجازی است. به باور برخی روانشناسان، کاربران شبکه‌های اجتماعی نسبت به دیگرانی که در آن حضور ندارند، یا بهره کمتری از آن می‌برند خودشیفتگی، تنهایی، گرایش به خشونت و انزوای اجتماعی بیشتری را تجربه می‌کنند.
در مدل ارائه شده در این پژوهش برای فهم اقبال بیش از اندازه به فضای مجازی، ۱۰ متغیر دخالت داده شده است که برخی مربوط به عوامل گرایش به فضای مجازی و برخی دیگر مربوط به پیامدهای روانشناختی این گرایش است.
در مدل ارائه شده متغیر عوامل زمینه‌ای که خود از چندین متغیر (گسترش اینترنت، دسترسی آسان، کم هزینه بودن و محتوای سایت‌ها) تشکیل می‌شود، اثر مستقیم معناداری روی متغیرهای عوامل فردی (سرگرمی، تنهایی و افزایش آگاهی) و عوامل محیطی (اعتماد به رسانه و تعامل) و همچنین روی متغیر رضایت کاربر دارد.
یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که الگوی گرایش به استفاده از فضای مجازی و پیامدهای روانشناختی آن در بین دانش‌آموزان یک شهر متوسط تا حد قابل قبولی از متغیرهایی تشکیل می‌شود که در مدل گنجانده شده است.
کاربرد بیش از حدِ اینترنت و فضای مجازی می‌تواند به استفاده وسواسی از فضای مجازی منجر شده و انسان را از بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی، ارتباطات، سلامتی و وظایف شغلی و تحصیلی و همچنین عادت‌های خوردن و خوابیدن غافل کند
بررسی‌های این پژوهش بیانگر این واقعیت است که گستردگی و شیوع اینترنت با محتواهای جذاب و اغواکننده آن و همچنین دسترسی آسان با هزینه کمتر باعث شده است که در جامعه آگاهی مردم افزایش یابد، تعامل با افراد بیشتری در زمان اندکی صورت پذیرد و اعتماد به اخبار و اطلاعات به دست آمده از فضای مجازی افزایش یابد یا این که پدیده‌های مجازی افراد زیادی را کنار هم قرار دهد.
از طرفی چون همه این موارد در فضای مجازی اتفاق می‌افتد و افراد کمتر به صورت چهره به چهره یکدیگر را ملاقات می‌کنند، همین مساله باعث انزوا و تنهایی افراد شده است. همچنین گستردگی اینترنت و هزینه اندک و دسترسی آسان به آن باعث شده است که نوعی نیاز انسان از طریق آن ارضاء شده و رضایت کلی از آن به دست آمده باشد.
از دیگر نتایج این پژوهش می‌توان به تأثیر مستقیم عوامل فردی بر رضایت کاربر و گرایش به فضای مجازی و تأثیر مستقیم عوامل محیطی بر گرایش به فضای مجازی اشاره کرد که در آن رضایت کاربر نقش میانجی را در بین تأثیر عوامل فردی بر گرایش به فضای مجازی دانش‌آموزان دارد.
به عبارت دیگر تعامل با افراد دیگر به ویژه دوستان در فضای مجازی و انزوای اجتماعی که در آن انسان آزادانه می‌تواند به سیر و سیاحت در دنیای مجازی بپردازد، به ارضای نیاز خود پرداخته و گرایش و رغبت او را به استفاده از فضای مجازی بیشتر می‌کند این یافته در راستا و همسو با دیدگاه «نظریه خشنودی و رضایت» است که در آن با فعال انگاشتن مخاطب، بر نیازها و انگیزه‌های وی در استفاده از رسانه تأکید می‌شود .
این نظریه علت اصلی استفاده مردم از رسانه یا پدیده‌ای خاص را با دلایل کارکردی توضیح می‌دهد و برای مخاطبان نیازهایی را متصور می‌شود که افراد برای رفع آنها به رسانه‌ها و پدیده‌های مجازی روی می‌آورند. اگر بین محتوای رسانه یا پدیده سایبری و نیاز فرد همخوانی وجود داشته باشد، محتوای موجود در آن‌ها نیاز فرد را رفع کرده و در وی احساس خشنودی و رضایت به وجود می‌آید .
بر مبنای این پژوهش، اعتماد به رسانه و پدیده‌های مجازی و افزایش آگاهی دانش آموزان از نیازهای اصلی آنها در رابطه با تمایلشان به استفاده از فضای مجازی نیست. در واقع انگیزه اصلی آنها در استفاده از فضای مجازی، امکانات تفریحی و سرگرمی در مقابل جنبه علمی و آموزشی آن است.
پیامدهای افراط در استفاده از فضای مجازی
بر مبنای این تحقیق، تأثیر گرایش دانش‌آموزان به استفاده از فضای مجازی روی متغیرهای روانشناختی با میزان ضریب اثر بالا مشهود است. استفاده بیش از حد از اینترنت و فضای مجازی می‌تواند به استفاده وسواسی از فضای مجازی منجر شده و انسان را از بسیاری از فعالیت‌های اجتماعی، ارتباطات، سلامتی و وظایف شغلی و تحصیلی و همچنین عادت‌های خوردن و خوابیدن غافل کند؛ این شرایط به نوبه خود تبعات نامناسبی برای زندگی افراد به دنبال خواهد داشت.
همچنین تأثیر فضای مجازی روی خشونت بیانگر این نکته است که با توجه به افزایش کاربران اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی در قالب وبچت، گیمرهای (بازیکنان) آنلاین، گروه‌های دوستانه و کانال‌های مختلف، در جامعه امروزه و ویژگی‌های منحصربه‌فرد فضای مجازی در شکل‌دهی به پدیده‌ها و رفتارها و امکان شکل‌گیری همنشینی‌ها در فضای مجازی، فرصت یادگیری رفتارها و هنجارهای اجتماعی برای افراد و نوجوانان و جوانان دوچندان شده است؛ بنابراین و علاوه بر فرصت‌های این وضعیت، فضای مجازی بستری است که امکان یادگیری رفتارهای انحرافی و مجرمانه از طریق همنشینی‌های غیرسازنده را هم برای کاربران به همراه دارد.
افراد اگر نیازهای ارتباطی خود را نتوانند در واقعیت ارضاء کنند، ناگزیر برای جبران آن به دنبال فضای مجازی خواهند بود و حضور افراطی در این فضا باعث می‌شود نتوانند مهارت لازم را برای برقراری ارتباط در دنیای واقعی به دست آورند؛ وضعیتی که باعث تنهایی و انزوای بیش از پیش آنها می‌شود در ارتباط با تأثیر گرایش به فضای مجازی روی انزوای اجتماعی این نکته قابل ذکر است که افراد خصوصا کودکان و نوجوانان اگر نیازهای ارتباطی خود را نتوانند در واقعیت ارضاء کنند، ناگزیر برای جبران آن به دنبال فضای مجازی خواهند بود و استفاده زیاد از فضای مجازی باعث می‌شود افراد نتوانند مهارت لازم را در برقراری ارتباط در دنیای واقعی به دست آورند؛ وضعیتی که باعث تنهایی و انزوای بیش از پیش آنها می‌شود.
همین طور در رابطه با تأثیر گرایش به فضای مجازی بر افسردگی و اضطراب می‌توان گفت که استفاده درازمدت از فضاهای مجازی و احساس منفی در استفاده شخصی و ناتوانی از کناره‌گیری از آنها، می‌تواند حس افسردگی در افراد را تشدید کند. استفاده زیاد از اینترنت، با توجه به محتوای آن که اغلب ناظر بر اطلاعات تهییج‌کننده و استرس‌آور است، موجب افزایش استرس می‌شود و این روند به دلیل تغییر ایجاد شده در سبک زندگی و رفتار، به وجود می‌آید؛ چون ناسازگاری جهان مجازی با جهان واقعی زمینه‌ساز اضطراب‌های جدیدی است که در گذشته تجربه نشده است.
چه باید کرد؟
به‌طور کلی در پژوهش حاضر، گستردگی اینترنت، دسترسی راحت، ارزان و کم‌هزینه بودن و همچنین محتوای سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی، احساس تنهایی و علاقه‌مندی به تعامل با دیگران از جمله عوامل مؤثر در گرایش افراد به ویژه دانش‌آموزان به فضای مجازی برشمرده شده‌اند. همچنین تأثیر زیاد گرایش به فضای مجازی روی اعتیاد اینترنتی، خشونت، انزوای اجتماعی، اضطراب و افسردگی بیانگر الگویی است که در آن مشخص می‌کند منابع گرایش به فضای مجازی در کجا قرار گرفته است.
از مطالب ارائه شده می‌توان نتیجه گرفت که گرایش به فضای مجازی چقدر در بروز یا تشدید اختلال‌های روانی افراد می‌تواند مؤثر واقع شود و در واقع زنگ خطری باشد برای اولیاء خانواده و مدرسه و همچنین مسئولان و تصمیم‌گیران جامعه که به نحو مقتضی و مؤثر در مدیریت استفاده از این فناوری نقش‌آفرین باشند. بنابراین پیشنهاد می‌شود در مرحله اول خانواده‌ها در نحوه استفاده خود و فرزندانشان از فضای مجازی هوشیار بوده و آن را مدیریت کنند و در خصوص محاسن و معایب آن تذکرات لازم و مناسب را به فرزندان گوشزد کنند.
نظام آموزشی نیز با در نظر گرفتن همه جوانب خوب و مضر فضای مجازی، آموزش‌های لازم در زمینه استفاده مؤثر از آن را فراهم کند و در این خصوص هماهنگی‌های لازم را با خانواده‌ها (مثل آموزش‌های خانواده) داشته باشد تا هم‌افزایی لازم در آن اتفاق بیافتد.
تصمیم‌گیران کشور نیز با ایجاد زیرساخت‌های مناسب به منظور توسعه موتورهای جستجو و اپلیکیشن‌های پیام‌رسان، پلتفرم‌های داخلی و ... مناسب با فرهنگ بومی و ملی خود و همچنین تبلیغ و تشویق افراد جامعه به استفاده از آنها در استفاده درست از این فناوری کمک کنند.
سه بیماری نوپدید در انتظارتان است
بازی کلیکی «همستر تلگرام» به یک حس ویروسی تبدیل شده و میلیون‌ها نفر را مجذوب خود کرده است. ۶۰ میلیون کاربر فعال در جهان تا همین الان در حال کلیک کردن و گرفتن سکه از همستر تلگرام هستند و سرگرمی جدید این شبکه اجتماعی به امید دریافت پاداش و کسب درآمد، تعامل محبت‌آمیزی میان انگشتان دست و صفحه نمایش موبایل‌ها رقم زده است.
تعاملی که هنوز معلوم نیست منجر به کسب درآمد ارزی-دیجیتالی در آینده شود اما قطعا یک پکیج بیماری‌های دیجیتال را به شما هدیه خواهد داد؛ شامل انگشت ماشه، گردن تکست و سندرم چشم دیجتال. این در حالی است که پیش‌بینی می‌شود بروز انگشت ماشه با ظهور همستر تلگرام سرعت بیشتری را در روند صعودی خود تجربه کند، چون به نظر نمی‌رسد شور و اشتیاق کسب سکه‌های دیجیتالی به این زودی‌ها فروکش کند و عجیب‌تر آن که برخی خانواده‌ها حتی از فرزندانشان هم برای دریافت سکه‌های بیشتر از همستر استفاده می‌کنند.
به همین دلیل آگاهی از چند نکته حداقل می‌تواند آسیب های این کلیک های آسیب زا را کاهش دهد. آن هم در حالی که ٩٠درصد کاربران در جهان گوشی‌های همراه را به ‌صورت شبانه‌روزی از خود جدا نمی‌کنند و این آمار ماندگاری با تلفن همراه طی روزهای اخیر برای گرفتن سکه‌های بیشتر تشدید هم شده است.
۳ عامل بروز بیماری‌ها
دنبال‌کنندگان همستر تلگرام، ساعت‌های زیادی را صرف کشیدن انگشت یا ضربه‌زدن همچنین نگه داشتن گوشی‌های همراه خود می‌کنند که می‌تواند منجر به آسیب‌های فشاری به دست، تاندون‌ها و ماهیچه‌های انگشتان شود. درد گردن هم ناشی از فشار مداومی است که بر روی ستون فقرات گردنی به دلیل خم شدن رو به جلو ایجاد می‌شود. آمارها نشان می‌دهد که درد گردن و شانه بین جوانان، ۳۰ تا ۳۵ درصد نسبت به گذشته افزایش پیدا کرده است. دلیل اصلی سندرم چشم دیجیتال هم خیره شدن مداوم به صفحه نمایش دیجیتال، فواصل دید نامناسب، وضعیت نامناسب نشستن و... است و یک مطالعه جدید جهانی اعلام کرده که ۷۴ درصد از افراد شرکت‌کننده (۱۰۳۳۷ نفر از ۱۲ کشور) دچار سندرم چشم دیجیتال یا مشکلاتی از جمله خستگی چشم، سردرد، خشکی چشم و تاری دید بوده‌اند.
انگشت ماشه‌ای چیست؟
انگشت ماشه‌ای که از نظر پزشکی به عنوان تنوسینوویت تنگی شناخته می‌شود، وضعیتی است که در آن یکی از انگشتان شما در حالت خمیده گیر می‌کند. می‌تواند با یک ضربه محکم و ناگهانی صاف شود، دقیقاً مانند یک ماشه که کشیده و رها می‌شود. این وضعیت زمانی ایجاد می‌شود که تاندون انگشت آسیب‌دیده ملتهب می‌شود و باعث مشکل در حرکت می‌شود.
بازی همستر و تاثیر آن
بازی همستر تلگرام میلیون‌ها نفر را با گیم پلی جذاب و ویژگی‌های تعاملی خود مجذوب خود کرده است. با این حال، محبوبیت آن با عواقب ناخواسته‌ای همراه بوده است. بازیکنان اغلب ساعت‌ها را صرف کشیدن انگشت، ضربه زدن و نگه داشتن صفحه نمایش خود می‌کنند که می‌تواند منجر به آسیب‌های فشاری مکرر شود. مهارت‌های حرکتی ظریف مورد نیاز برای برتری در بازی به ویژه بر روی تاندون‌ها و ماهیچه های انگشتان تاثیر می‌گذارد.
علائم
علائم اولیه انگشت ماشه‌ای عبارتند از:
سفتی انگشت به خصوص در صبح.
حساسیت یا برآمدگی (ندول) در پایه انگشت آسیب دیده.
گرفتن یا قفل شدن انگشت در حالت خمیده، که ناگهان مستقیماً بیرون می‌آید.
اقدامات پیشگیرانه
* برای کاهش خطر ابتلا به انگشت ماشه‌ای ناشی از استفاده بیش از حد از بازی یا گوشی هوشمند، نکات زیر را در نظر بگیرید:
* هر ۲۰ تا ۳۰ دقیقه یک بار استراحت کنید و انگشتان و دستان خود را بکشید.
* گوشی خود را با حالتی آرام نگه دارید و از محکم گرفتن آن اجتناب کنید.
* برای تقویت ماهیچه‌ها و تاندون‌ها در تمرینات دست و انگشتان را انجام دهید.
* از نگهدارنده یا پایه گوشی برای کاهش فشار روی دستان خود استفاده کنید.
گردن متن چیست؟‌
Text neck یا گردن متن یک اصطلاح مدرن است که درد گردن و آسیب ناشی از نگاه مکرر و طولانی مدت به تلفن همراه، تبلت یا سایر دستگاه‌های بی‌سیم را توصیف می‌کند. این درد ناشی از فشار مداومی است که بر روی ستون فقرات گردنی از خم شدن گردن به جلو ایجاد می‌شود.
وزن سر انسان حدود ۱۰ تا ۱۲ پوند است. هنگامی که سر به سمت جلو خم می‌شود، وزن وارده بر ستون فقرات افزایش می‌یابد. در یک شیب ۱۵ درجه، سر حدود ۲۷ پوند نیرو بر گردن وارد می‌کند. این مقدار در شیب ۳۰ درجه به ۴۰ پوند، در شیب ۴۵ درجه به ۴۹ پوند و در شیب ۶۰ درجه به ۶۰ پوند افزایش می‌یابد.
علائم
علائم گردن متنی شامل درد و درد گردن، درد بالای کمر، درد شانه و در برخی موارد سردرد مزمن است. موارد شدید ممکن است منجر به مسائل مهم تری مانند آسیب عصبی، فتق دیسک، یا ناهماهنگی ستون فقرات شود.
اقدامات پیشگیرانه
* گوشی خود را تا حد امکان در سطح چشم نگه دارید. از یک پایه برای دستگاه‌های خود استفاده کنید تا صفحه نمایش خود را در سطح چشم نگه دارید.
* برای کشش و حرکت به طور مکرر استراحت کنید. از قانون ۲۰-۲۰-۲۰ استفاده کنید: هر ۲۰ دقیقه، ۲۰ ثانیه استراحت کنید و به نقطه‌ای در فاصله ۲۰ فوتی نگاه کنید.
* تمریناتی را انجام دهید که عضلات گردن و شانه‌ها را تقویت می‌کند. کشش گردن و ورزش برای بهبود وضعیت بدن می‌تواند مفید باشد.
سندرم چشم دیجیتال چیست؟
سندرم چشم دیجیتال که به عنوان سندرم بینایی کامپیوتری (CVS) نیز شناخته می‌شود، به گروهی از مشکلات مربوط به چشم و بینایی اشاره دارد که ناشی از استفاده طولانی مدت از رایانه، تبلت، کتابخوان الکترونیکی و تلفن همراه است. علت اصلی سندرم چشم دیجیتال استفاده بیش از حد از صفحه نمایش دیجیتال است. عواملی مانند نور ضعیف، تابش خیره‌کننده روی صفحه، فواصل دید نامناس، وضعیت نامناسب نشستن، مشکلات بینایی اصلاح نشده یا ترکیبی از این موارد می‌توانند به این ناراحتی کمک کنند.

علائم
خستگی چشم، سردرد، تاری دید، خشکی چشم و درد گردن و شانه است. این علائم اغلب با نور ضعیف، فواصل دید نامناسب و مدت زمان طولانی نمایش بدون وقفه تشدید می‌شوند.
اقدامات پیشگیرانه
* صفحه نمایش خود را در فاصله ۲۰-۲۸ اینچی از چشم قرار دهید.
* مطمئن شوید که محیط روشن خوبی دارد.
* به صفحه گوشی خیره نمانید، پلک بزنید و چشمان خود را مرطوب نگه دارید، حتی با شستن صورت با آب.
* تمریناتی را انجام دهید که حرکت و تمرکز چشم را تقویت می‌کند. تمرینات ساده چشم شامل تمرکز بر روی یک جسم در فاصله ۱۰-۱۵ ثانیه است.