«شاخ دلار» را چه کسانی شکستند؟

  حمید ذوالفضل- چین در تلاش برای بین المللی کردن یوان، توافقنامه‌های تبادل ارز و مراکز تسویه یوان را با کشورهای حوزه خلیج فارس امضا کرده است.این توافقنامه ها به این کشورها اجازه می دهد تا ارزهای خود را با نرخ ثابت مبادله کنند.
چین همچنین مراکز تسویه یوان را در شهرهای مختلف خلیج فارس ایجاد کرده است. این مراکز تسویه، استفاده از یوان را برای تسویه معاملات برای کسب و کارها آسان تر می‌کند.
این همکاری مالی رو به رشد بین چین و کشورهای شورای همکاری خلیج فارس غیرمنتظره نیست. این نتیجه رشد مداوم و سیستماتیک در یک دهه گذشته است و روابط دوجانبه را عمیق تر می کند. هر دو طرف اهمیت زیادی برای دیجیتالی کردن امور مالی خود قائل هستند. آنها اقداماتی را برای ایجاد فضای بیشتر و اجتناب از تحریم های آمریکا انجام می دهند.
یوان چین چهارمین ارز رایج در مبادلات جهانی شد
یوان چین موفق شد با کنار زدن ین ژاپن، به چهارمین ارزش رایج در مبادلات مالی جهان تبدیل شود. اهمیت این خبر به‌واسطه جنگ تجاری آمریکا و چین و کنار رفتن متحد شرقی ایالات‌متحده یعنی ژاپن است.
نهضت حذف دلار از مبادلات جهانی در یکی دو سال اخیر به‌سرعت تسری پیدا کرده و بسیاری از کشورها حتی متحدان و دوستان آمریکا نظیر هند و امارات نیز کم‌وبیش وارد این نهضت شده‌اند. این مسئله به‌واسطه تضعیف سلطه دلار، یک عامل منفی برای اقتصاد آمریکا محسوب می‌شود.
آخرین داده‌های جمع‌آوری‌شده از تراکنش‌های مالی جهان که توسط سرویس مالی سوئیفت منتشر شده، حاکی از این است که در هفته گذشته، واحد پول چین در ۴.۶۱ درصد از کل تراکنش‌های جهانی مورد استفاده قرار گرفته درحالی‌که این سهم در ماه قبل معادل ۳.۶ درصد بود. در مقابل، سهم ین ژاپن از تراکنش‌های جهانی که در ماه قبل ۳.۹۱ درصد بود در هفته گذشته به ۳.۴۱ درصد کاهش پیدا کرده است.
درمجموع، ارزش پرداخت‌های مبتنی بر یوان در مبادلات جهانی ۳۴.۸۷ درصد افزایش کرده که نسبت به سال قبل از افزایش صددرصدی سهم یوان از پرداخت‌های جهانی حکایت دارد.
این در حالی است که سهم سایر ارزهای برتر جهان در ماه گذشته نزول کرده است؛ به‌گونه‌ای که سهم دلار آمریکا از پرداخت‌های جهانی از ۴۷.۲۵ درصد در ماه اکتبر به ۴۷.۰۸ درصد، سهم یورو از ۲۳.۳۶ درصد به ۲۲.۹۵ درصد و پوند انگلیس از ۷.۳۳ درصد به ۷.۱۵ درصد کاهش یافته است.
چرایی افزایش سهم یوان از پرداخت‌های جهانی
چین به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان، به‌تدریج در حال معرفی پول خود به‌عنوان یک ارز قوی و قابل‌اتکا به سایر کشورها به‌خصوص اقتصادهای نوظهور و مشتریان بازار نفت است. این اقدام چین مستقیماً به رشد سهم یوان در معاملات فرامرزی منجر شده و به‌تدریج سهم دلار، یورو، پوند و ین را کاهش داده است.
نکته دیگر، تحریم روسیه از سوی غرب است که عملاً میدان بزرگ‌تری را در اختیار چین قرار می‌دهد چراکه بخش قابل‌توجهی از گاز صادراتی روسیه که پیش‌ازاین به اروپا می‌رفت، حالا توسط چین خریداری می‌شود و مبادلات دو کشور در سایر حوزه‌ها نیز رشد مقبولی پیدا کرده است.
در این میان، تلاش جبهه شرق برای جایگزینی سیستم مالی غربی و استفاده از پیام‌رسان‌های غیر غربی برای انجام تراکنش‌های مالی نیز اقدامی است که گرچه به‌سرعت نمی‌تواند به تضعیف سهم ارزهای غربی از پرداخت‌های جهانی منجر شود اما به‌تدریج باب تازه‌ای در نظم نوین جهانی باز می‌کند و افزایش سهم یوان چین به‌عنوان بزرگ‌ترین و قدرتمندترین ارز و اقتصاد شرقی، نشانه واضحی از این اتفاق است.
چین در خلیج فارس می‌تازد!
تلاش چین برای بین المللی کردن یوان مبادلات ارزی، ارز الکترونیکی، معاملات برون مرزی و ارز دیجیتالی شده اخیرا به تیتر اخبار بین المللی تبدیل شده است. این تلاش‌ها عمدتا با کشور‌های حاشیه خلیج فارس رو به افزایش است. در تاریخ ۲۸ نوامبر ۲۰۲۳ میلادی بانک خلق چین و بانک مرکزی امارات متحده عربی قرارداد سوآپ ارزی خود را به ارزش ۴.۸۹ میلیارد دلار برای مدت پنج سال تمدید کردند. هر دو بانک هم چنین یک یادداشت تفاهم برای تقویت همکاری در توسعه ارز دیجیتال امضا کردند. در همین حال، بازار مالی دبی با همکاری نزدک دبی و بورس شانگ‌های تفاهم نامه‌ای را امضا کردند که زمینه‌های مختلف همکاری مالی دیجیتال را پوشش می‌دهد.
به گزارش آسیا تایمز، سوآپ ارز چین و امارات متحده عربی در سال ۲۰۱۲ آغاز شد و در مارس ۲۰۲۳ میلادی دو طرف اولین خرید گاز طبیعی مایع را به یوان عملی ساختند. در تاریخ ۲۰ نوامبر ۲۰۲۳ میلادی بانک خلق چین و موسسه پولی عربستان سعودی که نقش بانک مرکزی را در آن کشور ایفا می‌کند یک سوآپ ارزی به ارزش ۶.۹۸ میلیارد دلار برای بازه زمانی سه ساله را امضا کردند.
در تحولی جداگانه شرکت‌های سعودی در فهرست سهام بورس اوراق بهادار هنگ کنگ قرار گرفتند. عربستان سعودی در حال مذاکره فعال با پکن برای قیمت گذاری بخشی از فروش نفت خود به یوان چین است اقدامی که سلطه دلار آمریکا را در بازار جهانی نفت خدشه دار می‌سازد و نشانگر تغییر دیگری از سوی بزرگترین صادرکننده نفت خام جهان به سمت آسیا می‌باشد.
هم چنین، چین قرارداد سوآپ ارزی با قطر دارد. چین علاوه بر مبادلات ارزی قرارداد‌های تسویه تجارت فرامرزی را با هر شش عضو شورای همکاری خلیج فارس امضا کرده و مراکز تسویه یوان را در شهر‌های مختلف ایجاد کرده است. این اقدامات می‌تواند یوان را به یک ارز مبادله‌ای تبدیل کرده و فرایند‌ها و هزینه‌های دست و پا گیر را کاهش داده و یک منبع نقدینگی در یوان ایجاد کند. افزایش همکاری مالی بین چین و کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس دور از انتظار نیست. این نتیجه رشد مداوم و سیستماتیک در طول یک دهه است و روابط دوجانبه را تعمیق می‌کند.
هر دو طرف حق بیمه قابل توجهی را برای دیجیتالی کردن امور مالی شان در نظر گرفته اند. هر دو طرف در حال اتخاذ تدابیری برای ایجاد فضای بیش‌تر و اجتناب از تحریم‌های آمریکا هستند. منطقه خلیج فارس به ویژه امارات متحده عربی خود را به عنوان یک مرکز مالی جهانی معرفی کرده و سرمایه گذاری‌ها را به سمت خود جلب می‌کند. عربستان سعودی نیز در تلاش است تا به سرعت در این راستا حرکت کند تا از امارات عقب نماند.
از طرف چین ابتکار عمل کمربند و جاده و نیاز‌های انرژی آن کشور باعث شده تا پکن به سمت شورای همکاری خلیج فارس سوق پیدا کند. طرح ابتکار عمل کمربند و جاده بر اتصال مالی، بین المللی شدن یوان، قرارداد‌های پرداخت فرامرزی، یکپارچگی مالی و ادغام یوان در سبد ارز‌های ویژه حق برداشت صندوق بین‌المللی پول تاکید دارد. چین در سال ۲۰۱۶ به این نقطه عطف دست یافت.
در راستای این اهداف چین سیستم پرداخت بین بانکی فرامرزی یوان را در سال ۲۰۱۵ راه اندازی کرد و یک سرویس پلتفرم پایدار برای تسویه حساب یوان فرامرزی ارائه کرد. تا اوایل سال ۲۰۲۳ این سیستم پرداخت دارای ۱۳۶۶ شرکت کننده از ۱۰۹ کشور و منطقه است. علاوه بر این، بانک خلق چین با بانک‌های مرکزی یا مقام‌های پولی ۲۹ کشور قرارداد‌های سوآپ ارزی منعقد کرده است. چین تلاش‌هایی را برای بین المللی کردن یوان در سال ۲۰۰۴ آغاز کرد و یک دهه بعد همکاری مالی را با شورای همکاری خلیج فارس آغاز نمود. شی جین پینگ رئیس جمهور چین در سال ۲۰۱۳ در دیدار با شیخ حمد بن عیسی آل خلیفه پادشاه بحرین بر لزوم همکاری نزدیک‌تر با کشور‌های حوزه خلیج فارس تاکید داشت. شی این موضوع را طی سخنرانی خود در مقر اتحادیه عرب در سال ۲۰۱۶ میلادی تکرار کرد. بانک‌ها و موسسات مالی چینی بر اساس دستورالعمل‌های شی، حضور، تراکنش‌های مالی فرامرزی و فعالیت‌های خود را در منطقه خلیج فارس گسترش دادند.
در نتیجه، ترازنامه بانک‌های چینی در مرکز مالی بین المللی دبی از اواسط سال ۲۰۱۴ افزایشی دو برابری داشته است. مجموع دارایی‌های آن‌ها تا سال ۲۰۱۸ میلادی تقریبا یک چهارم از دارایی‌های آن مرکز مالی را شامل می‌شد و نهاد‌های مالی چین مجوز‌های خود در مرکز مالی بین المللی دبی را از شرکت‌های تابعه به شعبه ارتقا داده اند. اگرچه حجم این معاملات متوسط است، اما نشان دهنده روابط رو به رشد چین با منطقه می‌باشد. پکن دارای سازوکار‌های نهادی با شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب است.
قرارداد سوآپ ارزی به گونه‌ای است که طرفین با ارز‌های مختلف پرداخت‌های خود را انجام می‌دهند. در این گونه قرارداد طرفین می‌توانند به سه شیوه پرداختی ثابت - ثابت، شناور - ثابت، شناور - شناور مبالغ تسویه را بپردازند. در پرداخت ثابت - ثابت طرفین نرخ بهره ارز خود را با نرخ بهره ارز دیگری عوض می‌کنند.
آمریکا بین چکش چین و سندان مصر و عربستان
 در دانشکده‌ها و اندیشکده‌های نظامی مختلف در آمریکا به سربازان و افسران، لزوم اجتناب از رویارویی با کشوری که مردم آن مسلحند، آموزش داده می‌شود که یمن نیز یک نمونه آن است. اما پنتاگون که درک کرده مقابله با مردم یمن در سرزمینشان امکان پذیر نیست، اکنون نیز با این توصیه مواجه است که می‌گوید از یمنی‌ها حتی در دریا نیز دوری کند، زیرا تشدید تنش‌ها در دریای سرخ و تقابل با نیروهای مسلح یمن، اقتصاد غرب را تحت تاثیر قرار داده و تنها ذینفع این رویارویی چین است.
روزنامه القدس العربی، با انتشار یادداشتی در این خصوص نوشت که از زمان آغاز حملات آمریکایی-انگلیسی علیه انصارالله یمن در ۱۱ ژانویه، تعداد عملیات‌ها تا جمعه پیش به ۵ عدد رسید، کارشناسان نظامی آمریکایی اذعان می‌کنند که در حال حاضر نمی‌توان انصارالله  را مجبور به توقف هدف قرار دادن کشتی‌ها کرد. به این معنا که بمباران‌های یمن، هنوز این جنبش را که اکثر مناطق یمن را تحت کنترل دارد، منصرف نکرده و تقریباً باب المندب و دریای سرخ را به روی کشتیرانی بین‌المللی بسته است. این امر رئیس جمهور ایالات متحده جو بایدن را بر آن داشت تا پنجشنبه پیش اعلام کند که حملات علیه انصارالله تا زمانی که آنها بمباران کشتی ها را متوقف نکنند، ادامه خواهد داشت.
در ادامه این یادداشت آمده است: راهبرد آمریکا شکست خورد و این شکست در موارد زیر مشهود است:
نخست: پنتاگون موفق نشد زرادخانه نظامی یمن به ویژه موشک‌ها و پهپادهایی که هرازگاهی کشتی‌های تجاری را نشانه می‌گیرد، نابود کند.
دوم: به نظر می‌رسد که شرکت‌های کشتیرانی بین‌المللی دیگر به حمایت آمریکا تحت راهبرد مشترک آن با انگلیس موسوم به عملیات «نگهبان رفاه» اعتماد ندارند، به همین دلیل است که بیش از بیست شرکت بین‌المللی تصمیم گرفتند با عبور از آفریقای جنوبی مسیر کشتی‌های خود را تغییر دهند، گویی دنیا به قبل از افتتاح کانال سوئز بازگشته است.
ایالات متحده روز ۱۹ دسامبر ۲۰۲۳ یک عملیات چندملیتی را با هدف ادعایی حفاظت از کشتیرانی و تجارت در دریای سرخ با عنوان عملیات نگهبان رفاه آغاز کرد و مدعی شد که نگرانی‌ها از اختلالات مداوم در تجارت جهانی پس ازحملات انصارالله در این دریا، عامل اصلی تشکیل این ائتلاف است. این در حالی است که صنعاء اعلام کرده که نیروهای مسلح یمن تنها کشتی‌های اسرائیلی و کشتی‌هایی را که مقصد آن‌ها فلسطین اشغالی است، هدف قرار می‌دهند و این حق طبیعی یمن در آب‌های سرزمینی و بین‌المللی است.
سوما: واشنگتن تحت فشار شدید مصر و عربستان سعودی است، اولی به این دلیل که درآمدهای کانال سوئز در زمانی که اقتصاد مصر در حال عبور از یک بحران عمیق و پیچیده است، کاهش یافته است و قاهره می‌خواهد کاخ سفید را متقاعد کند که کشتی‌هایی که  متعلق به اسرائیل هستند یا در حال حرکت به سمت بنادر آن هستند، باید از طریق جنوب آفریقا حرکت کنند. از دیگر سو، عربستان سعودی بیم آن دارد که دریای سرخ به یک منطقه رویارویی تبدیل شود، به ویژه پس از اینکه ایران تصمیم گرفت برخی از کشتی‌های جنگی‌اش را در آبهای خود مستقر کند. ایران در ابتدای ماه جاری ناوشکن البرز را که مجهز به موشک‌های کروز و یک کشتی نظامی پشتیبانی است وارد این آبها کرد.
توافق مقدس
واشنگتن در شرایط بسیار سختی قرار دارد. از یک سو می خواهد امنیت اسرائیل را طبق توافق مقدس دو طرف تضمین کند و از سوی دیگر خواهان تنش خطرناک در دریای سرخ و باب‌المندب نیست که می تواند تا بحر العرب و خلیج [فارس] گسترش یابد و صادرات انرژی را به طور قابل توجهی با مشکل مواجه کند. امری که به بحران اقتصادی جهانی منجر خواهد شد و غرب، به ویژه اروپا، قربانی اصلی خواهد بود. تنش و رویارویی نظامی محدود کنونی در دریای سرخ و باب المندب بین ایالات متحده و انصارالله تأثیرات عمده‌ای بر منافع واشنگتن به‌ویژه منافع نظامی آن داشته است. در همین راستا، استقرار ناوگان نظامی آمریکا در جهان از آغاز طوفان الاقصی در ۷ اکتبر گذشته تحت تأثیر قرار گرفته است.
پنتاگون ناگزیر شد دو ناو هواپیمابر خود را در خاورمیانه نگه دارد، جرالد فورد را در شرق مدیترانه (که از دو هفته پیش منطقه را ترک کرد) تا حزب‌الله را تحت فشار قرار دهد تا وارد جنگ نشود و سپس آیزنهاور را در دریای سرخ برای ایجاد بازدارندگی ایران و انصارالله مستقر کرد و علاوه بر آن، بیش از پنج کشتی جنگی شامل ناوشکن و کشتی را برای حمایت لجستیکی مستقر کرد. حضور نظامی نیروی دریایی آمریکا در مناطق حساسی مانند استرالیا، جنوب شرق آسیا و دریای چین کاهش یافته است.
با ادامه این بحران نظامی، برای واشنگتن هوشمندی پکن برای حفظ منافعش در یک منطقه پر تنش خطرناک روشن شد. طبق معمول، چین عملیات انصارالله در هدف قرار دادن کشتی‌های مرتبط با اسرائیل را محکوم نکرد و از مشارکت در هر طرحی برای حفاظت از کشتیرانی بین‌المللی خودداری کرد، در حالی که بیش از ۹۰ درصد تجارت بین‌الملل از طریق دریا انجام می‌شود و چین بزرگترین صادرکننده نفت است. زمانی که تأیید شد هر کشتی که سیگنال‌هایی مبنی بر مرتبط بودنش با چین صادر می‌کند، هنگام حرکت در باب المندب و دریای سرخ، به هیچ وجه در معرض حملات قرار نمی‌گیرد، واشنگتن شگفت‌زده شد.
حسا‌ب‌های پکن
 وب سایت تحلیلی متخصص در شرق و جنوب آسیا «دیپلمات» گزارش می دهد که پکن محاسبات اقتصادی و ژئوپلیتیکی دارد و به همین دلیل موضع فعلی را اتخاذ کرده و انصارالله را محکوم نمی‌کند، زیرا بر این باور است که می‌تواند افزایش هزینه‌های حمل و نقل بین‌المللی که به سطح مرحله همه‌گیری نرسیده را مهار کنددر حالی که سود ژئوپلیتیکی در درگیری با ایالات متحده همچنان بالاست.
واشنگتن نیز تلاش دارد با بیان اینکه در موقعیت دفاعی در برابر حملات انصارالله قرار دارد این‌گونه القا کند که به یمن اعلام جنگ نکرده است و به همین شیوه تلاش می‌کند که از تنش بیشتر جلوگیری کند و به محض توقف حملات به کشتی‌ها در دریای سرخ، بمباران‌های یمن را متوقف خواهد کرد. اما در هر حال، در شرایط دشواری قرار دارد، زیرا بین چکش چین، بزرگترین ذینفع از آنچه در دریای سرخ اتفاق می افتد، و سندان مصر و عربستان سعودی به دلیل نگرانی‌ها‌ی آنها از درآمدهای نفتی و کانال سوئز قرار دارد.
دنیا برای مقابله با هژمونی آمریکا به دلارزدایی روی آورده است
رسانه مصری، آمریکا و واحد پول این کشور را عامل بحران‌زا برای جهان خواند و گفت که کشورهای دنیا برای مقابله با هژمونی آمریکا، دلار را در مبادلات تجاری بین خود کنار گذاشته‌اند.
 «دنیا از وجود یک بحران که آمریکا و دلار از عوامل آن بودند، آگاه شده و در نتیجه در مبادلات تجاری بین کشورها آن را کنار گذاشته است» این را رسانه مصری صدی البلد امروز در گزارشی درباره روند دلارزدایی آورده است
این رسانه‌ مصری بر چرخش بزرگ کشورهایی از جمله روسیه، چین، هند، برزیل، ایران، اندونزی، مصر و ترکیه به سمت کنار گذاشتن دلار تاکید کرد و گفت، دولت مصر در حال کاهش وابستگی خود به دلار آمریکا به عنوان ارز اصلی برای واردات و به جای آن مبادله با ارزهای محلی در ارتباط با شرکای تجاری بین المللی مانند روسیه، چین، هند و ترکیه است.
بر اساس تازه ترین آمار، سفارت چین از حجم سرمایه گذاری بین مصر و چین، حجم سرمایه گذاری چین در مصر از ۵۰۰ میلیون دلار به ۱.۵ میلیارد دلار افزایش یافته است که این میزان افزایش در ده سال گذشته از ۱۰۰ درصد فراتر رفته است. حجم مبادلات تجاری چین و مصر نیز در همین مدت از ۱۰ میلیارد دلار به ۲۰ میلیارد دلار افزایش یافته است.
 کارشناس اقتصادی مصر احمد معطی در این خصوص به صدی البلد گفت: دنیا از وجود یک بحران که آمریکا و دلار از عوامل آن بودند، آگاه شده و در نتیجه در مبادلات تجاری بین کشورها آن را کنار گذاشته است. معطی افزود: دیرزمانی است که تلاش‌هایی به رهبری روسیه و چین برای کاهش نقش دلار آمریکا در تجارت جهانی صورت می‌گیرد و دلیل آن تمایل دو کشور به تضعیف هژمونی ایالات متحده در جهان است.
وی ادامه داد: در مقطع پیش رو شاهد اتکای کشورها به ارزهای دیگر به جای دلار آمریکا خواهیم بود.
کارشناس مصری با اشاره به نگرانی آمریکا از همبستگی کشورها برای دلارزدایی گفت:  توافق‌های دوجانبه بین کشورهای بریکس در زمینه تجارت درون منطقه‌ای برای حامیان دلار نگران‌کننده است.
صدی البلد افزود: بسیاری از کشورها برای از بین بردن سلطه پول آمریکا بر معاملات تجاری جهانی اقدام کرده‌اند. توافقات بین المللی بین بسیاری از کشورها برای شروع مبادلات تجاری با ارزهای محلی آن کشورها وجود دارد، برای مثال چین و برزیل توافق کردند که به جای استفاده از دلار  از ارزهای محلی استفاده کننده و حجم مبادلات تجاری دو کشور بالغ بر ۱۵۰ میلیارد دلار است.
همچنین ۹۰ درصد مبادلات تجاری روسیه و چین به روبل و یوان به مبلغ بیش از ۲۶۰ میلیارد دلار انجام می شود، علاوه بر این، دو کشور با تعدادی از شرکای تجاری خود ا در سراسر جهان برای مبادله تجارت به ارزهای محلی به توافق رسیدند.
روسیه و ایران نیز توافق کردند که یک ارز دیجیتال با پشتوانه طلا به عنوان جایگزینی برای دلار ارتقا دهند، علاوه بر  اینکه توافق دیگری بین روسیه و هند برای کنار گذاشتن دلار در تجارت درون منطقه‌ای حاصل شده  است.
جمهوری اسلامی ایران و مصر که در نشست ژوهانسبورگ عضویتشان به عنوان عضو جدید گروه بریکس مورد پذیرش قرار گرفت، از دوشنبه یازدهم دی ماه عضو این گروه شدند.  در آن نشست از ایران، آرژانتین، مصر، اتیوپی، امارات و عربستان برای پیوستن به این بلوک دعوت به عمل آمد.
گروه بریکس در سال ۲۰۰۹ تاسیس شد که بزرگترین اقتصادهای در حال توسعه جهان را کنار هم قرار می‌دهد و در ابتدا از کشورهای برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی تشکیل شد.
چین و روسیه شاخ دلار را شکستند
پایگاه خبری الجزیره قطر نوشت، دلارزدایی به یک گزینه استراتژیک برای مسکو و پکن تبدیل شده و انجام مبادلات بین دو کشور با ارزهای ملی منادی آغازی بر پایان هژمونی مالی آمریکاست.
«کنار گذاشتن تدریجی معامله با دلار بارزترین ویژگی همکاری‌های اقتصادی و تجاری روسیه و چین در یک سال گذشته بوده و دو کشور گام‌های ملموسی در جهت نزدیک‌تر کردن دو کشور به آنچه می‌توان آن را «اتحاد مالی» نامید، برداشته‌اند»، این را  الجزیره قطر امروز دوشنبه در یادداشتی آورده است.
به گفته این پایگاه خبری، میخائیل میشوستین، نخست وزیر روسیه تاکید کرده است که روسیه و چین در سال ۲۰۲۳ بیش از ۹۰ درصد تجارت را به یوان و روبل منتقل کردند که به گفته وی، این قضیه بیانگر حذف تقریباً کامل دلار در روابط اقتصادی دو کشور است. الجزیره نوشت: روند کاهش وابستگی روسیه به دلار پس از بحران ۲۰۰۸ آغاز شد، زمانی که سیستم مالی تک قطبی ضعف‌هایی را نشان داد و به تجارت، تولید و اشتغال آسیب وارد کرد و با تشدید تحریم‌های غرب علیه مسکو، مسکو روند لغو دلارزدایی را آغاز کرد، آن هم بر اساس اینکه تلاش برای توسعه، تقویت ارتش، توسعه فناوری و حفظ نیروی کار مولد، مستلزم وجود یک پایگاه اقتصادی مستحکم است.
شکستن شاخ دلار
الجزیره در ادامه  آورده است: روبل طی سال ۲۰۲۳ با افزایش ۳۰ درصدی ارزش دلار رکورد کاهشی را به ثبت رساند که بالاترین میزان در ۹ سال گذشته بود و کارشناسان آن را یکی از نتایج منفی خروج سرمایه از روسیه، پویایی منفی صادرات نفت در ابتدای آن سال و رشد واردات دانستند.
در مواجهه با این واقعیت، گفت‌وگوهای جدی بین چین و روسیه برای ادغام سیستم‌های مالی آنها انجام شده و مسکو به پکن اطمینان داد که آماده استفاده از یوان در ذخایر ارزی خود برای تسریع رونددلارزدایی و شکستن شاخ دلار است.
داده‌های رسمی روسیه نشان می‌دهد که یک تغییر کیفی در مبادلات تجاری بین دو کشور همراه با مبادله ارزهای ملی رخ داده و  حجم تجارت دوجانبه بین دو کشور به ۲۱۸ میلیارد دلار افزایش یافته است.
بر اساس نتایج نه ماهه اول سال ۲۰۲۳، حجم کل تجارت بین روسیه و چین نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲۹.۵ درصد افزایش یافته است. تنها در سپتامبر گذشته، حجم مبادلات تجاری دو کشور حدود ۲۱.۲ میلیارد دلار بود و با تداوم روند صعودی این مبادلات در نوامبر گذشته به ۲۱.۵ میلیارد دلار رسید.
از ابتدای سال ۲۰۲۳، چین کالاهایی به ارزش ۸۱.۴ میلیارد دلار به روسیه صادر کرده است که نسبت به سال ۲۰۲۲ افزایش ۵۶.۹ درصدی را نشان می‌دهد. در مورد روسیه، این کشور حدود ۹۵ میلیارد دلار به چین صادر کرده است که افزایش سالانه ۱۲.۷ درصدی را نشان می‌دهد.
این امر به موازات طرح انتقال پرداخت‌های نفت و گاز روسیه صورت می‌گیرد که به گفته مقامات روسی  تا زمانی که کشورهای اروپایی معتقد باشند که نمی‌توانند بدون تحمل مشکلات مالی غیرقابل قبول، وابستگی خود به مسکو را کاهش دهند، به کار خود ادامه خواهد داد.
به گفته ناظران روسی، این نشان می‌دهد که مسکو و پکن برای تضعیف سلطه جهانی دلار آمریکا حداقل در مبادلات تجاری بین آنها تلاش می‌کنند.
ویکتور لاشون، یک اقتصاددان معتقد است که این تحول منادی آغازی بر پایان هژمونی مالی آمریکاست و اگرچه روسیه با مشکلات مالی مواجه است، اما واضح است که با تقویت همکاری با اژدهای چین به سمت تضعیف سلطه جهانی دلار آمریکا حرکت می کند.
به گفته وی، چین نه تنها از نظر تولید و صادرات، بلکه از نظر وسعت بخش مالی خود نیز یک غول اقتصادی است که در حال حاضر با ارزش دارایی‌هایش بالغ بر ۶۰ تریلیون دلار، معادل ۳۴۰ درصد از تولید ناخالص داخلی چین است.
لاشون ادامه می‌دهد که علیرغم قدرت آشکاری که دلار در نیمه اول سال ۲۰۲۲ شاهد بود و استفاده از آن به عنوان سلاحی برای اعمال تحریم‌ها علیه روسیه، این امر انگیزه جدیدی به برخی از بزرگترین اقتصادهای جهان به رهبری روسیه و چین داد تا راه‌های دور زدن ارز آمریکا را بررسی کنند.
دلارزدایی
الجزیره افزود: در حالی که هیچ کس نمی‌گوید که به زودی از شر دلار به عنوان ابزار اصلی مبادله خلاص می شود، دلارزدایی به یک گزینه استراتژیک برای مسکو و پکن تبدیل شده است.
این پایگاه خبری در عین حال آورده است: کسانی بر این باورند که روند خلاص شدن از معامله با دلار به آن آسانی که برخی از تحلیلگران در مورد آن صحبت می‌کنند، نخواهد بود، همانطور که ولادیمیر اولیچنکو، محقق مؤسسه عالی اقتصاد می‌گوید که موفقیت این روند به توسعه همه جانبه بازار محلی بستگی دارد، به عنوان شرطی که روسیه بتواند استفاده از دلار را کنار بگذارد. زیرا بیشتر به فروش در بازار خارجی بستگی دارد.
اولیچنکو می‌گوید: در مورد اقتصاد چین نیز همین امر صدق می‌کند، اما چین بر خلاف روسیه به طور هدفمند به توسعه بازار داخلی  خود پرداخته، در شرایطی که بازار خارجی به درآمد اضافی برای چین تبدیل شده و درآمد اصلی آن محسوب نمی‌شود.
وی توضیح می‌دهد که اقدامات چین و روسیه برای کنار گذاشتن دلار آمریکا با نکات مهمی همراه بوده که باید برای هر اقتصاد در نظر گرفته شود، به عنوان مثال اقتصاد روسیه تا حد زیادی به فروش منابع طبیعی، الوار، گندم و سایر محصولات کشاورزی در بازار جهانی وابسته است و در ازای آن، معادل پول نقد خود را به ارز ایالات متحده دریافت می‌کند.
اولیچنکو اشاره می‌کند که مشکل اکثر ارزها این است که نرخ مبادله آنها به شدت به مجموعه محدودی از کالاها بستگی دارد که برای روسیه منابع انرژی، مواد معدنی و مواد خام هستند.
تحریم‌های آمریکا به تحقق دلارزدایی کمک می‌کند
در پانزدهمین اجلاس سطح بالای بریکس که ماه اوت در ژوهانسبورگ برگزار شد، از ایران، آرژانتین، مصر، اتیوپی، امارات و عربستان برای پیوستن به این بلوک دعوت به عمل آمد. قرار است عضویت کامل آن‌ها بجز آرژانتین از اول ژانویه ۲۰۲۴ (فردا، دوشنبه) اجرایی شود.
در همین خصوص «محمود محی الدین»، مدیر اجرایی صندوق بین المللی پول پیوستن شش عضو جدید به گروه بریکس از جمله ایران و مصر از اول ژانویه را مهم توصیف کرد و گفت هماهنگی بین این کشورها برای منافع کشورهای جنوب جهانی به طور کلی و کشورهای تازه عضو به ویژه در مؤسسات مالی بین‌المللی خوب، کار آمد و تاثیرگذار خواهد بود.
گروه بریکس در سال ۲۰۰۹ تاسیس شد که بزرگترین اقتصادهای در حال توسعه جهان را کنار هم قرار می‌دهد و در حال حاضر برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی را شامل می‌شود.
فرستاده ویژه سازمان ملل  در امور سند دستور کار ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار  در گفت‌و‌گو با وبگاه مصری وطن گفت: موضوعی که کشورهای بریکس به آن بسیار اهتمام دارند مربوط به آینده نظام پولی جهانی است که به معنای توجه به عادلانه بودن سیستم‌های مبادله‌ای مورد استفاده و میزان موافقت و تناسب آنها با شرایط کشورهای مختلف و هماهنگی در سیاست‌های پولی بین المللی و امکان تسویه برخی معاملات از طریق ارزهای داخلی است که تجارب خوبی در این زمینه وجود دارد.
وی افزود: در اینجا باید روشن شود که نظام پولی جهانی با نظام مالی جهانی متفاوت است، زیرا نظام مالی جهانی به آینده موسسات مالی بین‌المللی مانند بانک جهانی، صندوق پول بانک توسعه آفریقا و موسسات بخش خصوصی مربوط می‌شود.
محی الدین  پیوستن کشورهای جدید به بریکس را فرصت و گام جدیدی برای گفت‌وگوهای دوجانبه با کشورهای این بلوک توصیف کرد و گفت با توجه به اینکه روسیه ریاست نشست بعدی بریکس در سال ۲۰۲۴ را بر عهده خواهد داشت وضعیت همکاری و فرصت‌ها برای آشنایی با حوزه‌های مختلف توسعه اقتصاد، سرمایه‌گذاری بر روی نیروی انسانی و در زیرساخت‌ها فرصت‌های صادراتی و سایر مواردی که منجر به توسعه آنها می‌شود،  تقویت خواهد شد؛ به خصوص که کشورهای بریکس ۲۵ درصد از صادرات جهان را تشکیل می‌دهند و جمعیت آنها ۴۶ درصد از جمعیت جهان را شامل می‌شود.
سیاست تحریم آمریکایی به تحقق هدف بریکس در دلارزدایی کمک می‌کند
معاون سابق بانک جهانی در مورد تلاش گروه بریکس برای دلارزدایی گفت، هدف بریکس رقابت با آمریکا و غرب و شکستن سلطه دلار آمریکا به ویژه در زمینه تامین مالی و بدهی است.  از همین رو جایگزین‌ها و راه حل‌های مختلفی را در عرصه اقتصادی بین المللی، ارائه داده است،  به ویژه با توجه به خطر ناشی از مشکلات مالی آمریکا که مربوط به حکمرانی ضعیف و اتخاذ سیاست خارجی سختگیرانه مبتنی بر استفاده از تحریم‌های اقتصادی به عنوان یک سلاح دیپلماتیک است.
وی همچنین با اشاره به جنگ غزه گفت: جهان شاهد جنگ‌ها و درگیری‌های مسلحانه‌ای است که از زمان جنگ جهانی دوم تمامی ندارد و مانند فاجعه غزه منجر به نابودی اسباب زندگی و معیشت مردم شده است محی الدین درباره بازسازی خرابی‌هایی که رژیم صهیونیستی بر سر این منطقه آورده گفت: چیزی که در حال حاضر اهمیت دارد ایجاد ثبات امنیتی در غزه است. همه کشورهایی که در معرض جنگ قرار می‌گیرند بازسازی آنها وقت زیادی می‌گیرد اما با بازسازی فرصت‌های شغلی و مشارکت در این امر ادامه دارد.