صفحه اول
قاسم ذاکر- ثبات اقتصادی عدم وجود نوسانات بیش از حد و زیاد در اقتصاد کلان است. یک اقتصاد با رشد تولید نسبتاً ثابت و تورم پایین و پایدار از نظر اقتصادی باثبات تلقی می‌شود. یک اقتصاد همراه با کسادی‌های مکرر بزرگ، چرخه کسب و کار بالا و مشخص، تورم بسیار بالا یا متغیر، یا بحران‌های مالی مکرر از نظر اقتصادی ثبات ندارد. به‌طور کلی سیستم اقتصادی مانند هر سیستم دیگری، باید دارای شرایط خاصی باشد تا اجزای آن در همکاری با یکدیگر بتوانند بهترین عملکرد ممکن را داشته باشند. در چارچوب خیلی ساده عمده تصمیماتی که موجب افزایش تولید یا به تعبیری رشد اقتصادی می‌شود، همگی در تصمیمات بخش خصوصی و خانوارها در رابطه با سرمایه‌گذاری خلاصه می‌شود. در ادبیات اقتصادی تصمیمات سرمایه‌گذاری تا حد بسیار زیادی به ثبات اقتصادی وابسته است؛ پربیراه نیست اگر بگوییم در فقدان ثبات اقتصادی، اصولا انجام تصمیمات سرمایه‌گذاری غیر ممکن است. مهم‌ترین تغییرات بنیادین در ساختار حکمرانی اقتصادی دارای ۴ محور است. این محورها با تمرکز بر حوزه‌های پولی و بانکی شامل تلاش برای افزایش استقلال بانک مرکزی، کنترل کسری بودجه دولت، اصلاحات ساختاری ناظر بر ثبات بازار ارز و در نهایت رفع ناترازی بانک‌هاست. او همچنین معتقد است تثبیت اقتصادی در گرو اصلاح نظام حکمرانی اقتصادی در راستای ارتقا و بهبود کیفیت سیاستگذاری در کشور است. گفته می‌شود ایجاد بسترهای لازم برای انجام اصلاحات اساسی در نظام حکمرانی اقتصادی کشور تنها راه نجات ثبات پایدار در اقتصاد ایران است. تحلیلگران اقتصادی معتقدند کسری بودجه کشور و تامین آن از طریق منابع تورم‌زا یکی از معضلات جدی اقتصاد ایران است. بنابراین می‌توان گفت محور دوم اصلاحات بنیادین، کنترل کسری بودجه است. این گزارش بیان می‌کند کنترل کسری بودجه دولت و حرکت به سمت توازن بودجه‌ای به نحوی است که با کاهش سلطه مالی و عدم سرریز کسری به ترازنامه بانک مرکزی و بانک‌ها، سیاستگذار پولی قادر به مدیریت بهتر نقدینگی می‌شود. ولی توجه به مباحثی مانند هماهنگی سیاست پولی و مالی، قاعده‌مندی سیاست مالی و پایداری و کاهش بدهی‌های دولت نیز در این زمینه از اهمیت بالایی برخوردار است. محور بعدی اصلاحات بنیادین در حکمرانی اقتصادی، ناظر بر ایجاد ثبات بازار ارز است. عدم اجرای صحیح نظام ارزی شناور مدیریت‌شده و اعمال سیاست‌های ناهماهنگ با آن طی چند دهه گذشته باعث شده است در شرایطی که سیاستگذار با محدودیت ذخایر ارزی برای مداخله مواجه می‌شود، فنر ارزی آزاد شود و نوسانات شدید ارزی در اقتصاد بروز کند. بی‌ثباتی ارزی بدترین آسیب را به تولید زده است، زیرا باعث تشدید انتظارات تورمی آحاد اقتصادی شده و ضریب نااطمینانی را در اقتصاد بالا می‌برد. لذا در کنار دیپلماسی اقتصادی، بهره‌گیری از جعبه‌ابزار بانک‌های مرکزی در مواجهه با بحران‌های ارزی نظیر تشکیل صندوق‌های تثبیت ارزی به عنوان راهکاری برای پوشش نوسانات ارزی و انجام دیپلماسی قوی اقتصادی در بعد بین‌المللی می‌تواند راهگشا باشد. همه دولت ها بدنبال ثبات اقتصادی هستند. اقتصادهای پایدار زمینه ای برای برنامه ریزی آسان تر فراهم می کنند، نارضایتی عمومی را کاهش می دهند و توجیهی برای باقی ماندن در قدرت ارائه می دهند. با این حال، تلاش برای حفظ ثبات اغلب منجر به نرخ بالای تورم می شود. بنابراین، تا زمانی که تورم ادامه دارد، اقتصاد باید برای حفظ ثبات به رشد خود ادامه دهد. در واقع رشد اقتصادی غالباً با ثبات اقتصادی همراه است. این امر نه تنها با لفاظی های سیاسی بلکه با ادبیات گسترده ای که رشد اقتصادی و ثبات اقتصادی را به هم پیوند می دهد نیز پشتیبانی می شود.