گام نهادن در مسیر توسعه پایدار

 عبدالعلی شمس - توسعه اقتصادی با هدف تأمین ملزومات زندگی بشر و فراتر از آن افزایش رفاه جامعه صورت می‌گیرد. از این رو همواره مورد توجه جوامع بشری بوده است. پاره‌ای از کشورها با سرعت بیشتری در طول تاریخ روند توسعه اقتصادی را آغاز کرده و پاره‌ای دیگر از کشورها، این روند را با تأخیر، برنامه‌ریزی و طی کرده‌اند. در پایداری، سه جنبه اقتصادی، زیست‌ محیطی و اجتماعی با هم به‌طور کامل در تعامل هستند و اغلب محققان در این سه جنبه اصلی زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی پایداری را بررسی می‌کنند. واژه توسعه پایداربه مفهوم گسترده آن شامل اداره وبهره برداری صحیح وکارا از منابع پایه، منابع طبیعی، منابع مالی و نیروی انسانی برای نیل به الگوی مصرف مطلوب همراه با بکارگیری امکانات فنی و ساختارو تشکیلات مناسب برای رفع نیاز نسل های امروز و آینده بطورمستمر و قابل رضایت می شود.
در توسعه پایدار اهداف باید در سه جنبه به صورت ذیل در نظر گرفته شود:توسعه پایدار باید رشد اجتماعی را که در آن نیازهای همه افراد برآورده ‌شده، فراهم آورد.حفاظت موثری از محیط زیست به عمل آورده و در مصرف منابع طبیعی با دقت عمل کند. این توسعه باید رشد پایدار اقتصادی و رونق اقتصادی را به همراه داشته باشد. هدفهای توسعه دارای اهمیت ویژه ای هستند اما این سئوال مطرح می شود که چارچوب اجتماعی ، سیاسی خاصی که موجب رسیدن به این اهداف می شود چه باید باشد؟به عبارتی توسعه درخلاء سیاسی رخ نمی دهد بلکه لازمه توسعه یک سازماندهی اجتماعی وسیاسی خاصی است که بتواند از نتایج نامطلوب رشد اقتصادی اجتناب کرده و جامعه را به سوی اهداف توسعه سوق دهد.
توسعه‌ای که نیازهای حال حاضر را برآورده کند بدون اینکه توانایی‌های نسل‌های آینده را برای رفع نیازهای‌شان به خطر اندازد.مفهوم توسعه پایدار می‌تواند تعبیرهای مختلفی داشته باشد. اما جوهر اصلی توسعه پايدار رویکردی است که دنبال تعادل برقرار کردن میان نیازهای مختلف و معمولا در حال رقابتی است که ما به عنوان افراد جامعه در پاسخ به محدودیت‌های محیطی، اجتماعی و اقتصادی با آن مواجهیم. توسعه پایدار نیازهای متنوع همه افراد حال حاضر و جوامع آینده را برآورده می‌کند، سلامتی افراد و همبستگی اجتماعی را بالا می‌برد، و فرصت‌های برابری را ایجاد می‌کند. خیلی خلاصه بگوییم که این توسعه پیدا کردن راه‌هایی بهتر برای انجام کارهای فعلی و آینده است.شاید نیاز باشد نحوه کار کردن و زندگی کردن‌مان را تغییر دهیم بدون اینکه کیفیت زندگی را پایین آورده باشیم.
توسعه پایدار فرآیندی است که آینده‌ای مطلوب را برای جوامع بشری متصور می‌شود که در آن شرایط زندگی و استفاده از منابع، بدون آسیب رساندن به یکپارچگی، زیبایی و ثبات نظام‌های حیاتی، نیازهای انسان را برطرف می‌سازد. توسعه  پایدار راه‌حل‌هایی را برای الگوهای فانی ساختاری، اجتماعی و اقتصادی توسعه ارائه می‌دهد تا بتواند از بروز مسائلی همچون نابودی منابع طبیعی، تخریب سامانه‌های زیستی، آلودگی، تغییرات آب و هوایی، افزایش بی‌رویه جمعیت، بی‌عدالتی و پایین آمدن کیفیت زندگی انسان‌های حال و آینده جلوگیری کند. توسعه پایدار فرآیندی است در استفاده از منابع، هدایت سرمایه‌گذاری‌ها، جهت‌گیری توسعه فناوری و تغییرات نهادی، با نیازهای حال و آینده سازگار باشد. توسعه پایدار که از دهه  ۱۹۹۰ بر آن تأکید شد جنبه‌ای از توسعه  انسانی و در ارتباط با محیط زیست و نسل‌های آینده است. هدف توسعه  انسانی پرورش قابلیت‌های انسانی محسوب می‌شود. توسعه پایدار به عنوان یک فرایند در حالی که لازمه بهبود و پیشرفت است، اساس بهبود وضعیت و رفع کاستی‌های اجتماعی و فرهنگی جوامع پیشرفته را فراهم می‌آورد و باید موتور محرکه پیشرفت متعادل، متناسب و هماهنگ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تمامی جوامع و به ویژه کشورهای در حال توسعه باشد. توسعه پایدار سعی دارد به پنج نیاز اساسی زیر پاسخ گوید: تلفیق حفاظت و توسعه، تأمین نیازهای اولیه زیستی انسان، دست‌یابی به عدالت اجتماعی، خودمختاری و تنوع فرهنگی و حفاظت از یگانگی اکولوژیکی. از این رو، تمرکز توسعه پایدار بسیار گسترده‌تر از صرفاً محیط‌ زیست است. این همچنین در مورد اطمینان از یک جامعه‌ی قوی، سالم و عادلانه می‌باشد. این به معنای رفع نیازهای متنوع همه افراد در جوامع موجود و آینده، ارتقای رفاه شخصی، انسجام و شمول اجتماعی، و ایجاد فرصت‌های برابر است. توسعه پایدار فرآیندی است برای بدست آوردن پایداری در هر فعالیتی که نیاز به منابع و جایگزینی سریع و یکپارچه آن وجود دارد. توسعه  پایدار در کنار رشد اقتصادی و توسعه  بشری در یک جامعه یا یک اقتصاد توسعه یافته، سعی در تحصیل توسعه مستمر، ورای توسعه  اقتصادی دارد.
تعداد تراکنش‌های الکترونیکی کم
 اما مبلغ‌ها زیاد شد
 مبلغ تراکنش‌های شبکه الکترونیکی پرداخت کارتی کشور در نهمین ماه سال جاری به بیش از ۶۶۷ هزار میلیارد تومان رسید که نسبت به آبان ماه کاهش ۰.۴۶ درصدی در تعداد و افزایش ۰.۰۳ درصدی در ارزش ریالی داشته است.
بر اساس تازه‌ترین گزارش اقتصادی منتشرشده از سوی شاپرک، مجموع تعداد تراکنش‌های انجام شده شاپرک در آذرماه سال جاری به ۳۲۶۵ میلیون عدد رسیده که ارزش این تراکنش‌ها در مجموع به بیش از ۶۶۷ هزار میلیارد تومان می‌رسد که نسبت به آبان ماه معادل ۰.۴۶ درصد کاهش در تعداد و ۰.۰۳ درصد افزایش در ارزش ریالی داشته است. بر این اساس، رشد اسمی ماهانه تراکنش‌های شاپرک در آذر سال جاری نسبت به ماه گذشته معادل منفی ۰.۰۳ درصد بوده است. در آذر ۱۴۰۰ سهم ابزارهای پذیرش اینترنتی در تراکنش‌های انجام شده ۶.۰۱ درصد و ابزار پذیرش موبایلی ۳.۲۷ درصد بوده و این در حالی است که کارت‌خوان‌های فروشگاهی ۹۰.۷۱ درصد از کل تراکنش‌های انجام شده را به خود اختصاص داده‌اند. از تعداد تراکنش‌های انجام شده ۸۸.۲۳ درصد مربوط به خرید کالا و خدمات، ۷.۳۸ درصد مربوط به پرداخت قبض و خرید شارژ تلفن همراه و معادل ۴.۳۹ درصد مربوط به مانده‌گیری بوده است. همچنین، از مجموع کل تراکنش‌های انجام‌شده در آذرماه معادل ۹۲.۵۱ درصد موفق و ۷.۴۹ درصد ناموفق بوده، البته تراکنش‌هایی که با سوییچ شاپرک انجام شده، ۹۹.۹۹ درصد موفق بوده است. اما از مجموع تراکنش‌های ناموفق انجام شده در این ماه، ۰.۷۹ درصد به دلیل خطای پذیرندگی، ۰.۱۵ درصد به دلیل خطای شاپرکی، ۱۲.۹۳ درصد به دلیل خطای صادرکنندگی، ۸۵.۷۲ درصد به دلیل خطای کاربری و ۰.۴۱ درصد به علت خطای کسب‌وکار بوده است. بر اساس این گزارش، نسبت ارزش تراکنش‌های شاپرک به نقدینگی در آذرماه سال جاری نیز ۱۵.۹۱ درصد بوده و این در حالی است که نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به نقدینگی در این ماه تنها ۱.۷۹ درصد بوده است. بنا بر تحلیل آمارهای رسمی در آذر سال‌ جاری، ابزار کارت‌خوان فروشگاهی با ۳۰۱ تراکنش به ازای هر کارت‌خوان در مکان نخست قرار می‌گیرد و پذیرش اینترنتی با ۱۲۱ تراکنش به ازای هر ابزار و پذیرش موبایلی با ۷۲ تراکنش به ازای هر ابزار فعال به ترتیب در مکان‌های بعدی قرار می‌گیرند. افزون بر این متوسط تراکنش هر ابزار پذیرش شاپرکی در ماه مذکور معادل ۲۵۲  تراکنش است که این تعداد نسبت به مقدار مشابه در ماه گذشته کاهش ۴.۷۵ واحدی (۱.۸۵ درصدی) را تجربه کرده است. همچنین بیشترین کاهش متوسط تعداد تراکنش مربوط به پذیرش اینترنتی بوده است. شاخص مهم دیگر، شاخص متوسط مبلغ تراکنش‌ها به ازای هر ابزار پذیرش است که بنا بر آمارهای رسمی، متوسط مبلغ هر تراکنش در ابزار پذیرش اینترنتی ۴۹.۵ میلیون تومان بوده که این عدد برای کارت‌خوان‌های فروشگاهی ۵۹ میلیون و ۵۸۴ هزار تومان و برای پذیرش موبایلی تنها ۷۷۵ هزار تومان بوده است.

طی ۸ ماهه امسال رخ داد؛
کاهش ۵ تا 18 درصدی مصرف ظاهری فولاد در داخل
 طبق برآوردهای صورت گرفته از میزان تولید، مصرف، واردات و صادرات انواع اشکال فولاد طی هشت ماه امسال، مصرف ظاهری انواع فولادها نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش ۱۰ تا ۱۸ درصدی داشته است؛ این در حالیست که در این مدت صادرات فولادی‌ها ۲۷ تا ۱۰۵ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیشتر شده است. بر اساس آماری که توسط انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در اختیار ایسنا، قرار گرفت، طی هشت ماهه سال جاری ۱۸ میلیون و ۵۲۹ هزار تن شمش فولادی (اسلب، بیلت و بلوم) تولید گشته که ۱۳ میلیون و ۷۳۳ هزار تن آن با کاهش ۱۸ درصدی نسبت به مصرف ظاهری آن در هشت ماهه ابتدایی سال۱۳۹۹، صرف داخل شده است. در نیمه نخست سال گذشته میزان مصرف شمش فولاد معادل ۱۶ میلیون و ۸۱۴ هزار تن ثبت شده است. همچنین از مجموع هفت میلیون و ۳۸۶ هزار تن مقاطع طویل فولادی (تیرآهن، میلگرد، ناودانی، نبشی وسایر مقاطع) تولید شده در هشت ماهه سال جاری، پنج میلیون و ۶۶۵ هزار تن آن در داخل مصرف شده است. مصرف ظاهری فولاد در نیمه نخست امسال ۱۲ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته که شش میلیون و ۴۵۰ هزار تن بوده، کمتر شده است. مصرف ظاهری کل مقاطع تخت فولادی (ورق گرم، ورق سرد و ورق پوششدار) نیز در مدت مذکور سال جاری نسبت به هشت ماهه ابتدایی سال گذشته، ۱۰ درصد کمتر شده و از شش میلیون و ۱۲۸ هزار تن به پنج میلیون و ۵۰۵ هزار تن رسیده است. از ابتدای سال جاری تا پایان آبان ماه، تولید محصولات فولادی نیز معادل ۱۲ میلیون و ۹۱۳ هزار تن ثبت شده که ۱۱ میلیون و ۲۵۹ هزار تن آن به مصرف داخلی اختصاص یافته است و بدین ترتیب نسبت به مصرف ظاهری آن در مدت مشابه سال گذشته که ۱۲ میلیون و ۸۱۵ هزار تن بوده، ۱۲ درصد کاهش مصرف را تجربه کرده است. بر اساس آمار کمترین میزان افت مصرف ظاهری فولادی‌ها در این مقایسه آماری متعلق به تولید آهن اسفنجی است که با کاهش پنج درصدی، در مجموع هشت ماهه سال جاری به ۱۹ میلیون و ۲۴۱ هزار تن رسیده است. میزان مصرف ظاهری این محصول معدنی در مدت مشابه سال گذشته معادل ۲۰ میلیون و ۳۰۱ هزار تن بوده است. این در حالیست که آمار تولید فولادی‌ها نشان می‌دهد که از ابتدای سال جاری تا پایان آبان ماه، تمامی فرآورده‌های فولادی اعم از شمش، مقاطع تخت و طویل، محصولات و آهن اسفنجی با افت میزان تولید نسبت به مدت مشابه سال گذشته روبرو شده‌اند.