فرهنگسازی برای سبک زندگی اسلامی

 طه نویدیان- مفهوم سبک زندگی از جمله مفاهیم علوم اجتماعی است که اخیرا بسیار مورد توجه قرار گرفته است؛ هزاران سال است که انسان‌ها کوشیده‌اند روش زندگی خود را بشناسند و مدیریت کنند و حتی دولت‌ها تلاش می‌کنند بر روی روش زندگی مردمان خود تأثیر بگذارند؛ اما تعریف سبک زندگی و مفهوم سازی در مورد آن نسبتاً جدید است.
انسان با توجه به اعتقادات، باورها، تفکرات، عملکردها و رفتارهایی که دارد، مسیر زندگی‌اش را در جهت سعادت یا شقاوت قرار می‌دهد، از اینجاست که مفهوم سبک زندگی تجلی میابد. این مفهوم عنوانی شناخته‌شده در میان علوم‌انسانی است که از زاویه‌های متعدد به آن نگاه می‌شود و در ابعاد گوناگون مورد مطالعه قرار می‌گیرد؛ به‌گونه‌ای‌که همه ادیان الهی حتی مکاتب بشری را به‌خود مشغول کرده است. مفهوم سبک زندگی در جامعه ما نیز جایگاه ویژه‌ای یافته تا آنجا که در گفتمان ولایت متبلور شده و مقام معظم رهبری بر آن اصرار فراوان داشته‌اند؛ بنابراین می‌توان گفت بحث از سبک زندگی در عرصه‌ی فردی و اجتماعی، از مباحث بسیار ضروری هر جامعه‌ای است. هر جامعه‌ای زمانی ثمره جهان‌بینی خود را می‌تواند به دیگران نشان دهد که سبک زندگی او متناسب با باورها و ارزش‌هایش شکل‌گرفته باشد.
سبک زندگی به معنای شیوه زندگی خاص یک فرد، گروه، یا جامعه است؛ سبک‌های زندگی مجموعه‌ای از ارزش‌ها، شیوه‌های رفتار، حالت‌ها و سلیقه‌ها در هر چیزی را در برمی‌گیرد و می‌تواند به علایق، نظرات، رفتارها و جهت‌گیری رفتاری یک فرد، گروه یا فرهنگ اشاره کند. سبک زندگی افراد و راهی که برای خود انتخاب می‌کنند، ارتباط عمیقی با موفقیت آنان در زندگی دارد.
سبک زندگی یعنی انتخاب روش و شیوه صحیح برای زندگی که ضمن تامین خواسته‌های معنوی و مادی انسان، در نهایت زمینه‌های رضایت و خشنودی خداوند متعال را نیز فراهم آورد؛ و این مهم جز با انتخاب الگویی جامع و حامل فضایل و ارزش‌ها در زندگی تحقق نخواهد پذیرفت. این الگوی متعالی در تاریخ پر شکوه اسلام موجود است، الگویی که به راستی راهبر و راهگشا بوده و همواره انسان را به سوی معیار‌ها و ساختار‌های وجودی خویش فرا می‌خواند.
اصول اخلاقی و ارزش‌های انسانی در تمامی زمان‌ها و مکان‌ها یکسان و نامتغیر است. فطرت و سرشت آدمی در همۀ ادوار تاریخ، اصول ثابت اخلاقی داشته و پذیرش انسان‌ها را نسبت به آن‌ها نهادینه کرده است. همانطور که نمی‌توان الگو بودن پیامبر اسلام و سفارش قرآن در این زمینه را مختص به زمان و مکان خاص دانست، پایبندی پ‍یامبر نیز به آن اصول و کیفیت برخوردشان با موانع و عمل به آن‌ها برای همه انسان‌ها الگو است.
تحقق سبک زندگی اسلامی یکی از ضرورت‌های اساسی برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی است. این امر خود مستلزم توجه جدی اندیشمندان مسلمان به موضوع سبک زندگی و راه‌های وقوع آن در فرد و اجتماع است. یکی از مسائل مهم برای رسیدن به این امر توجه به مبادی و مبانی سبک زندگی اسلامی است؛ زیرا سبک زندگی اسلامی تنها با تحقق این مبانی واقع شده و دوام پیدا خواهد کرد.
مبحث سبک زندگی در دین مقدس اسلام از سابقه‌ای 1400 ساله برخوردار است و با نام‌های گوناگون از آن یاد شده و روایات متعددی از پیامبر اکرم (ص) و امامان معصوم (علیهم السلام) درباره زندگی باسعادت، زندگی صالحانه و تشویق مسلمین به رعایت دستورات دینی در کلیه مراحل زندگی در منابع اسلامی موجود است.
در متون دینی توصیه‌های بسیار، در راستای تقدس و تحکم پایه‌های خانواده شده است، به طوری که خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: مردان و زنان بی‌ همسر خود را همسر دهید، همچنین بندگان و کنیزان صالح و درستکار را اگر فقیر و تنگ‌دست باشند، زیرا خداوند از فضل خود آنان را بی‌نیاز می‌کند و خداوند گشایش‌دهنده و آگاه است، همچنین در آیه‌ای دیگر می‌فرماید: و از جمله نشانه‌های خدا این است که برای شما همسرانی آفرید که با آن‌ها آرامش پیدا کنید و در میانتان دوستی و مهربانی قرار داد.
با تغییر سبک زندگی که مسلماً به دنبال خود تغییر ارزش‌ها را در پی دارد، نهاد خانواده از درون تضعیف خواهد شد که از این مسئله می‌توان به عنوان عامل اصلی طلاق نام برد، زیرا اولین قربانی ‌آن معنویت است که درون سبک زندگی غربی، باورها و فرهنگ جدید آن استحاله می‌شود، به این معنا که معنویت از ارکان اصلی خانواده در اسلام به شمار می‌آید که خانواده بر پایه آن بنا شده است.