مبارزه با فقر چگونه؟

 زهیر علاقبندان- فقر مفهوم مخالف ثروت است، یعنی فقیر کسی است که ثروتی از آن خود ندارد. این نکته ساده و بدیهی در بسیاری از موارد در مباحث مربوط به فقر مورد غفلت قرار می‌گیرد به طوری که برخی راهکارهای مقابله با فقر طوری ارائه می‌شود که تولید ثروت در آن جایی ندارد، انگار بدون دست یافتن به ثروت می‌توان فقر را از میان برداشت.
چرا برخی از کشورها توسعه یافته اند؟ ریشه ثروت و قدرت پایدار برخی و ناکامی دیگر کشورها در توسعه چیست؟ پرسشی ساده و در عین حال بنیادین که از مسائل مهم جهان معاصر به شمار می آید.
فقر و ثروت دو روی یک سکه اقتصاد است، بی ثباتی در اقتصاد و عدم مدیریت منابع تحقق عدالت اجتماعی را با مخاطره مواجه نموده و اختلاف طبقاتی را موجب می گردد، پدیده ای شوم که با هدف قرار دادن اقتصاد های در حال توسعه فاقد ایدیولوژی ساختاری قدرتمند، نارضایتی های عمومی را افزایش داده و توان مدیریت را از دولت مستقر سلب می نماید.
فقدان توازن در توزیع منابع، ثروت را متوجه عده ای معدود می سازد و فقر و بی عدالتی را در جامعه افزایش می دهد، این تسهیم نامتوازن موجب نارضایتی اجتماعی شده و عواقب جبران ناپذیری را در پی خواهد داشت، اگرچه گذار به اقتصاد توسعه یافته ماهیتا با چنین ساختاری همخوانی دارد.
درگیری با نظام بازار آزاد، باور رایجی در مورد فقر وجود دارد که هر فرد مسئول شرایط فعلی خودش است. این کلیشه ای است که با خود کلیشه های بیشتری را به همراه دارد. برای مثال گفته می شود مصرف الکل و مواد مخدر در خانواده های فقیر بسیار شایع تر از افراد مرفه است. البته این موضوع صحت دارد که یکی از عوامل خطر برای اعتیاد به مواد مخدر، فقر است. یکی دیگر از کلیشه ها این است که نه تنها افراد فقیر بلکه افراد بیکار نیز بیشتر در معرض اعتیاد به مواد مخدر قرار دارند پس اگر بتواند کاری پیدا کنند، وضعیتشان خوب خواهد شد. از آنجا که مصرف مواد مخدر و مشروبات الکلی در اماکن عمومی اغلب ممنوع و غیرقانونی است، این فعالیت ها در نهایت منجر به افزایش نرخ اعمال مجرمانه و غیرقانونی می شود.
از نظر اقتصادی مهم‌ترین عامل فقر، نرخ رشد اقتصادی کشور است، بر اساس نظریه صف بیکاری، موقعیت هر نیروی کار در صف بستگی به بهره وری در آن نیروی کار دارد. نیروی کار با کمترین میزان بهره وری در انتهای صف قرار دارد و امکان استخدام آنها بستگی به رشد اقتصادی کشور دارد که متعاقبا موجب افزایش تقاضا برای نیروی کار می‌شود. افزایش رشد اقتصادی کشور، باعث ایجاد شغل‌های جدید شده و ساکنان امکان به دست آوردن شغل را پیدا می‌کنند و با کسب درآمد باعث افزایش درآمد سرانه شهر می‌شوند.
زمانی که با مداخله دولت در مکانیسم بازار تفاوت قیمت در بازارهای رسمی و غیررسمی به چند برابر افزایش می‌یابد (بازارهای پول، خدمات و کالا)، انگیزه‌های رانت‌جویی بر انگیزه‌های تولید ثروت واقعی غلبه می‌کند و انگیزه‌ها مشروع کسب درآمد و ثروت به مسیر ناموجه و مخرب رانت‌جویی سوق داده می‌شود. برای مقابله موثر با فقر باید موانع تولید ثروت را از پیش پای مردم برداشت.
سیاست‌های توزیعی، یارانه‌ای و مداخله‌جویانه دولت در اغلب موارد مهم‌ترین این موانع است. بنابراین شاید به جرات بتوان گفت که موثرترین راه برای پیروزی در مبارزه با فقر راهی جز آزادسازی نظام اقتصادی از دخالت‌های گسترده دولت در بازارهای مختلف نباشد.
طرح‌های مبارزه با فقر باید بر افزایش قدرت خرید فقرا تمرکز داشته باشد، به علاوه فقر باید یگانه ضابطه پرداخت کمک‌های مالی مختلف باشد و سوم نباید افراد کم درآمد را به کمک‌های دولت متکی کند، بلکه باید آن‌ها را به کار و قدرت خودشان تشویق و امیدوار کند.
روش مالیات‌های منفی بر درآمد یکی از این روش‌هاست که اغلب مورد استفاده دولت‌ها قرار می‌گیرد. در این روش دولت از درآمدهای بالاتر از حد معینی، مالیات بر درآمد دریافت می‌کند و به درآمدهای پایین‌تر از حد معینی هم کمک‌های مالی ارائه می‌دهد. دو شرط مذکور تمرکز بر افزایش قدرت خرید فقرا و انتخاب فقر به عنوان یگانه ضابطه پرداخت کمک را رعایت ‌می‌کند اما شرط سوم را نه.
 
وزیر بهداشت:
تا خرداد ۱۴ میلیون نفر واکسینه می شوند
  وزیر بهداشت ضمن تشریح اقدامات انجام شده برای تامین واکسن کرونا، گفت: در موج چهارم کرونا، متوسط کشوری میزان مرگ به بستری نسبت به موج سوم نصف شد؛ این هم ناشی از آن است که همکاران ما در یک سال گذشته به شدت ماهر شدند و موج چهارم با لطف خدا مدیریت شد.
دکتر سعید نمکی در ستاد استانی مقابله با کرونا در مشهد مقدس، ضمن تشکر از نهادهای همراه و همکار در مقابله با کرونا از جمله نیروهای بسیج به عنوان یار و همراه قدیمی و صمیمی به خصوص در طرح مزین به نام شهید والا مقام لشگر اسلام حاج قاسم سلیمانی، دستگاه های امنیتی و اجرایی، روحانیت، مردم و ... گفت: با همه سلول هایم باید از مردم عزیز سرزمینی تشکر کنم که در اوج تنگدستی رعایتهای عظیم کردند؛ به عنوان مثال کسی که فقط یک دکه داشت و همه امیدش به درآمد از این دکه برای امرار معاش بود با درخواست ما دکه را بست، کسی که همه عمرش از یک کسب و کار جزیی اداره می شد و من چون کارگرزاده ام و می دانم که رنج معیشت برای خانواده ای که باید در شبانه روز کار کند تا آبرومندانه زندگی کند و امور معیشت بگذرد چقدر سخت است که برای یک ماه و چند هفته محل کسب و کار را تعطیل کند.
وی افزود: تشکر می کنم از عاشقان اهل بیت (ع) و مشتاقانی که امیدشان به این بود که دو سه روزی را وقت پیدا کنند و بیایند آستان مقدس امام رضا (ع) و دیگر اهل بیت (ع)، کسبه ای که در چنین شهرهای زیارتی امید به این داشتند زائری بیاید و کسب و کارشان بچرخد، اما تحمل کردند. ما با بسیاری از کشورهای دیگر فرق داشتیم همانطور که وزیر بهداشت این کشور با خزانه تهی و حداقل امکانات باید کارهای سنگین را اداره کند، مردم هم در تنگنای سخت اقتصادی کشور بودند؛ این مجموعه ای است از مسایل در هم تنیده که باید سپاسگزاری ویژه کنم از همه بزرگوارانی که در این راه کمک کردند.
وزیر بهداشت ادامه داد: از اینکه مردم در این ماه مبارک رمضان و لیالی قدر چه زیبا رعایت کردند باید تشکر کنم. چندی پیش یکی از رسانه های بیرونی دو عیب بر من گرفت که البته هر دو را سند افتخار خود می دانم و آن رسانه اسمش را می گذاشت عدم توفیق در مدیریت کرونا و آن را ناشی از دو چیز می دانست؛ یک اینکه ما در بحث کرونا تبعیت کردیم از فرمایشات مقام معظم رهبری و دوم اینکه ما در برگزاری مراسم دینی سخت نگرفتیم.
واقعیت آن است که لیالی قدر را که نگاه می کنم و برگزاری عید فطر را مرور کردم، افتخار کردم به اینکه اعتماد کردم به جمعیت مذهبی و خواهش کردم که رعایت کنند. در خوزستان از شیوخ خواستیم ضیافت های سنگین عید فطر را مثل سالهای قبل برگزار نکنند که بالای ۹۰ درصد رعایت کردند. از روحانیت محترم اهل تسنن خواستیم که در برگزاری مراسم عید فطر همراهی بیشتری کنند و اکثریت این کار را کردند و خدا را شکر که چنین مردم و یاران همراهی در روزهای سخت اداره کشور داریم.
وی افزود: از بخش خصوصی نیز تشکر می کنم به خصوص در مدیریت کرونا و در بخش پزشکی و به خصوص در شهرستانی مثل مشهد و استان خراسان که کمک شایانی کردند.
وزیر بهداشت ادامه داد: قبل از اینکه موج چهارم بیاید و قبل از عید، دوستان دانشگاهی شاهدند که از آنها تقاضا کردم که خودتان را آماده کنید برای یکی از سنگین ترین امواج و طوفان هایی که می آید؛ چراکه وقتی دیدم ویروسی به نام ویروس انگلیسی نظام بهداشت و درمان انگلیس و اروپا و آمریکا را به زانو درآورد و مرگهای بالای چند هزار را رقم زد، یعنی ویروس بسیار چموش تر است چه در قدرت سرایت و چه در بیماری زایی و چه در مرگ و میر.
وی با اشاره به تلاش شبانه روزی برای مدیریت و مقابله با بیماری، گفت: برای ما و همکاران ما هم یک روز تعطیل و یک روز استرحت در این ۱۶ ماه نصیب نشد و همه را عاشقانه طی کردیم و خداوند هم نیروی مضاعفی داد.
وزیر بهداشت افزود: در این ایام چند کار ویژه کردیم که اگر عنایت پروردگار نبود هیچ کدام از اینها کارساز نبود. آنچه که ما را لحظه به لحظه در این شرایط بسیار سخت تحریم به سمت و سوی درست هدایت کرد، ذات الهی بود. در کنار آن همت و تلاش و مدیریت بی وقفه همکاران مان و همدلی و وفاق ملی که در کشور حاصل شد و رعایت مردم در همه امور. در موج چهارم که یکی از سهمگین ترین امواج بود و دنیا را به سختی گرفتار کرد راهکاری جدید را انتخاب کردیم و فهمیدیم که ویروس انگلیسی با ویروس ووهان به شدت متفاوت عمل خواهد کرد.
وی افزود: ما متوجه شدیم ویروس انگلیسی به شدت متفاوت از ویروس ووهان عمل میکند. بنابراین چند کار کلیدی کردیم. اول دستور دادیم هیچ دانشگاهی مریض غیر اورژانسی بستری نکند تا تخت کم نیاوریم. برآورد من و همکارانم این بود که اگر درست عمل نکنیم تخت کم می‌آوریم و آبرویی که برای جمهوری اسلامی در اوج تحریم کسب کردیم که هیچ بیماری در هیچ جایی بدون تخت نمانده، خدشه دار نشود.