جامعه
ماهان خسروآبادی- در بسیاری از مناطق کشور میزان بارش تقریباً صفر بوده و هنوز سبزینگی در بخش زیادی از مزارع دیم شکل نگرفته است. خشکسالی‌ها در کشور وارد ششمین سال پیاپی شده است. در حالی که از ابتدای پاییز به سال آبی جدید پا گذاشته‌ایم، تازه ترین آمارهای شرکت مدیریت منابع آب ایران بیانگر آن است که میزان بارش‌های کل کشور نسبت به دوره بلندمدت ۸۱ درصد کاهش یافته است. مجموعه‌ای از تحقیقات بین‌المللی که در اواخر دههٔ ۵۰ خورشیدی صورت گرفت، حاکی از آن بود که بیش از ۱۵۰ تعریف متفاوت از خشکسالی در نوشته‌های مختلف علمی مطرح شده و به چاپ رسیده‌است. کثرت این تعاریف بازتابی از تنوع و گسترهٔ وسیع این مقوله است که نشان‌دهندهٔ آن است که این تعاریف بر حسب نیاز در نواحی مختلف و رهیافت‌های متعدد به این پدیده در رشته‌های علمی گوناگون، شکل گرفته‌است. دونالد ویلهایت، اقلیم‌شناس و مایکل گلانتز، دانشمند علوم اتمسفر طی تحقیق جامعی که در مقاله‌ای با عنوان «درک پدیدهٔ خشکسالی: نقش تعاریف» به چاپ رساندند، این تعاریف متعدد را بر مبنای چهار رهیافت بنیادین برای سنجش پدیدهٔ خشکسالی طبقه‌بندی کردند: آب‌وهواشناسی، هیدرولوژیکی (آب‌شناسی)، زراعتی و اقتصادی-اجتماعی. سه دستهٔ اول به بررسی روش‌های اندازه‌گیری و سنجش دورهٔ کم‌آبی به عنوان یک پدیدهٔ فیزیکی می‌پردازند. دستهٔ چهارم، اما، دورهٔ کم‌آبی را از منظر عرضه و تقاضا بررسی می‌کند؛ اثرات کمبود آب را در نظام‌های اقتصادی-اجتماعی، ردگیری می‌کند. براساس داده‌های ثبت‌شده، از آخرین بارش مؤثر در پایتخت ۲۱۵ روز گذشته و تهران اکنون ۷ ماه کامل بدون باران را پشت سر گذاشته است. آخرین بارندگی ثبت شده به ۷ اردیبهشت بازمی‌گردد؛ روزی که پس از آن دیگر بارشی در آمار رسمی ثبت نشده است.هفته گذشته اگرچه بارش‌های پراکنده‌ای در برخی نقاط شهر گزارش شد، اما میزان آن به حدی پایین بود که در اندازه‌گیری‌ها «صفر میلیمتر» اعلام شد و در نتیجه در آمار بارش تهران محسوب نشد. این شرایط، تهران را در آستانه یکی از طولانی‌ترین دوره‌های خشکسالی چند دهه اخیر قرار داده و نگرانی‌ها درباره تداوم کم‌بارشی و پیامد‌های آن را افزایش داده است. کاهش آب پشت سدهای کشور سبب شده تا سهم آب بخش کشاورزی هم بیشتر از ۵۰ درصد کاهش یابد. اگرچه کشاورزی سنتی طی سال‌های گذشته موجب هدررفت بخش زیادی از منابع پایه‌ای کشور شده و وعده دولت‌ها در کاهش این هدررفت با شیوه‌های نوین آبیاری راه به جایی نبرده است. حال باید دید وضعیت بغرنج فعلی دولتمردان را به فکر چاره‌اندیشی جدی و اقدام عملی خواهد انداخت.سال گذشته به دلیل خشکسالی با وجود خودکفایی تولید گندم در دو سال قبل، بیش از ۳۰ درصد کاهش یافت و کشاورزان حدود ۸ میلیون تن گندم تحویل دولت دادند. بارش برای کشت این محصول استراتژیک حیاتی است زیرا بخش اعظمی از گندمزارهای کشور دیم هستند. در حال حاضر ۴ میلیون هکتار از اراضی کشت گندم دیم و ۲ میلیون هکتار آبی هستند. برپایه آمارها، از ابتدای سال آبی جاری تا ۳۰ آبان در کل کشور فقط ۵.۶ میلیمتر بارش رخ داده است. این درحالی است که در دوره بلندمدت ۲۸.۷ میلیمتر بارش داشته ایم که به معنای کاهش ۸۱ درصدی است.پاییز امسال از نظر بارندگی‌ها و بارش‌های جوی در ۵۰ سال گذشته یک استثنا بود و مطابق آمارها خشک‌ترین پاییز کشور به ثبت رسیده است. این وضعیت و تداوم خشکسالی‌ها که در پی آن تامین آب را به یک مساله اساسی در اقصی نقاط کشور به‌ویژه کلانشهرها تبدیل کرده، نگرانی‌های زیادی را نزد مردم و مسئولان به وجود آورده است. طولانی شدن نباریدن باران و برف که به‌عبارتی طول فصل تابستان را تا اینجای کار از سه ماه به بیش از پنج ماه افزایش داده، شائبه‌های زیادی در اذهان عمومی ایجاد کرده است، به‌طوری که در هفته‌های گذشته موضوعاتی نظیر ابردزدی و استفاده از هارپ برای تحمیل شرایط خشکسالی به کشورمان، به موضوع روز بحث مردم به ویژه در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی تبدیل شد.همچنین بارورسازی ابرها و میزان تاثیرگذاری آن بر بارش‌ها، دیگر موضوعی بود که اذهان عمومی را به خود مشغول کرد. در این میان عده‌ای با بیان اینکه می‌توان آب را در مناطقی همچون خلیج فارس و دریای عمان بخار کرد و به مناطق مرکزی ایران انتقال داد، مدعی حل مشکل شدند.