از تعمیق مناسبات دوجانبه، تا تثبیت ملاحظات ایران در قفقاز

 رئیس‌جمهور فردا در صدر هیأتی بلندپایه به ارمنستان می‌رود تا ضمن امضای اسنادی به منظور تقویت و تعمیق روابط دوجانبه، در بالاترین سطح سیاسی ملاحظات و دیدگاه ایران را درخصوص راه‌گذر مواصلاتی قفقاز به همه طرف‌ها تبیین کند.
مسعود پزشکیان امروز به ارمنستان می‌رود. مهدی سنایی مشاور سیاسی رئیس‌جمهور در مطلبی که در صفحه شخصی خود در فضای مجازی، تقویت مناسبات فیمابین بویژه در عرصه تجاری و امضای اسنادی در این راستا را از جمله اهداف این سفر عنوان کرد.
این سفر به‌ویژه در شرایطی که توافق درمورد راهگذر زنگزور میان ایروان و باکو با واسطه‌گری آمریکا و شخص ترامپ نگرانی‌هایی را درمورد مرزهای شمالی کشور ایجاد کرده، بسیار حائز اهمیت بوده و در تثبیت موقعیت ایران در منطقه قفقاز تأثیر بسزایی خواهد داشت.
همچنین از آنجا که تقویت دیپلماسی همسایگی جزء اولویت‌های سیاست خارجی دولت چهاردهم به حساب می‌آید، این سفر در چارچوب تعمیق روابط دو جانبه با همسایه شمالی نیز قابل توجه است.
ایران و ارمنستان از دیرباز روابط دوستانه‌ای با هم داشته‌اند؛ تنها چند ماه بعد از اعلام استقلال ارمنستان از شوروی سابق، جمهوری اسلامی ایران در تاریخ بیست و پنجم دسامبر ۱۹۹۱ استقلال این کشور را به رسمیت شناخت، و وجود مرزهای مشترک و نیز اشتراکات فرهنگی فراوان میان ملت‌های کشور از همان آغاز سبب ایجاد روابط سازنده دو کشور شده است. حضور مهاجران زیادی از جامعه ارامنه در شهرهای مختلف ایران و تعامل قابل قبول آنها با ایرانیان نیز گواه روابط گرم و پایدار جمهوری اسلامی ایران و ارمنستان بوده و نقش قابل توجهی در تبادلات فرهنگی، تجاری و حتی سیاسی دو طرف داشته است.
از طرفی وجود تنش‌های منطقه‌ای بین ارمنستان و برخی همسایگانش از جمله آذربایجان و ترکیه در مناقشه قره‌باغ این کشور را بیش از پیش به گسترش و ارتقاء مناسبات خود با جمهوری اسلامی ایران به‌مثابه یک قدرت منطقه‌ای تاثیرگذار و با ثبات سوق داده است.
همه این موارد گواه آن است که مناسبات دو کشور در حوزه‌های متعدد سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و حتی امنیتی ظرفیت‌های زیادی برای گسترش داشته و این مهم در دستور کار مقامات دو کشور قرار گرفته و چنان‌که ذکر آن رفت یکی از اهداف سفر رئیس‌جمهور نیز به حساب می‌آید.
اما آنچه در شرایط فعلی بیش از هر چیز موضوعیت داشته و چه بسا هدف اصلی سفر در این مقطع نیز به شمار می‌آید، همچنان که اشاره شد موضوع توافق موسوم به صلح میان ارمنستان و آذربایجان و ایجاد کریدور ترانزیتی‌ است که به اعتبار واسطه‌گری آمریکا در این موضوع «مسیر ترامپ» نام گرفته است.
از آن‌جا که نگرانی‌هایی در ایران وجود دارد که این مسیر به نوعی کارکرد «دالان زنگزور» را داشته که با تغییر ژئوپلتیک منطقه موجبات تضعیف مسیر ترانزیتی ایران و خدشه‌دار شدن موقعیت ایران در منطقه قفقاز، و حضور بازیگران فرامنطقه‌ای را در مرزهای شمالی ما فراهم آورد، که هر سه از خطوط قرمز ایران به حساب می‌آیند شفاف‌سازی مفاد این توافق و نیز اعلام صریح مواضع جمهوری اسلامی ایران از جانب رئیس جمهور به عنوان عالی‌ترین مقام سیاسی کشور پس از مقام معظم رهبری، تأثیر بسزایی در لحاظ این ملاحظات در هر توافق و قراردادی خواهد داشت.
با اینکه طرف ارمنستانی نسبت به در نظر گرفتن موارد مد نظر جمهوری اسلامی ایران در این توافق اطمینان داده است و نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان، دوشنبه (۲۰ مرداد)، در تماس تلفنی با رئیس جمهور کشورمان، تأکید کرده ما هیچ توافقی را به امضا نمی‌رسانیم مگر آنکه از رعایت منافع، ملاحظات و حساسیت‌های کشور دوست و همسایه ایران اطمینان کامل حاصل شود، پزشکیان به او متذکر شده مراقب باشند این مسیر، واقعا مسیر صلح و توسعه باشد، نه ابزاری برای تحقق اهداف سلطه‌جویانه بیگانگان.
آن‌چه مهم است اینکه تغییر در مرزها و ژئوپلتیک منطقه و حضور نیروهای فرامنطقه‌ای خط قرمز ایران است و جمهوری اسلامی قطعا برنمی‌تابد خطوط قرمزش تحت هر عنوان و ذیل هر نامی مورد خدشه واقع شود.پاشینیان در گفت‌وگو با پزشکیان با تأکید بر اینکه روابط و همکاری با جمهوری اسلامی ایران برای ارمنستان از جایگاه خاص و ممتازی برخوردار است، تصریح کرد: ارمنستان روابط خود با ایران را راهبردی می‌داند و تمامی تصمیمات و اقدامات مهم با مشورت و هماهنگی دوجانبه اتخاذ خواهد شد. ما شفافیت و صداقت را به عنوان اصول بنیادین در این روابط قرار داده‌ایم و این رویکرد همواره پایدار خواهد بود.
رئیس‌جمهور کشورمان نیز نسبت به هوشیاری و مراقبت ویژه در قبال اقدامات احتمالی طرف آمریکایی که ممکن است تحت پوشش سرمایه‌گذاری اقتصادی و ادعای تأمین صلح، اهداف سلطه‌طلبانه‌ای را در منطقه قفقاز دنبال کند، هشدار داد.